ارزیابی عملکرد سازه‌های فولادی قاب خمشی با اهمیت زیاد با دستورالعمل بهسازی لرزه ای
بهرخ حسینی هاشمی ،فرهاد بهنام فر، سیدامیر غریب زاده
آیین نامه‌های موجـود طراحی سازه‌های مقاوم برای طراحی سازه‌های جدید کاربرد دارند؛ اما برای ارزیابی سازه‌های ساخته شده بر اساس آیین نامه‌های قبلی نمی توان از آیین نامه‌های طراحی سازه‌ها (آیین ۲۸۰۰) استفاده کرد و باید از دستورالعملهایی مانند ، ، بهسازی لرزه ای ایران، و که با استفاده از مفهوم طراحی بر اساس عملکرد به ارزیابی و بهسازی سازه‌ها می پردازند، استفاده نمود.
در این مقاله، ابتدا سازه‌های بیمارستان ۳، ۶، ۹ و ۱۲ طبقه به روش استاتیکی خطی استاندارد ۲۸۰۰ طراحی شدند و سپس با دستورالعمل بهسازی لرزه ای، در دو سطح خطر ۱ و ۲ ارزیابی و معیارهای پذیرش اعضا کنترل شد. برای ارزیابی کلیه سازه‌ها از روش استاتیکی غیرخطی و برای سازه ۱۲ طبقه علاوه بر روش استاتیکی غیرخطی از روش دینامیکی خطی نیز استفاده شد.
ارزیابی عملکرد سازه‌های فولادی قاب خمشی، مبیـّّن آن است که سازه‌های کوتاه طراحی شده با استاندارد ۲۸۰۰، در ارزیابی با دستورالعمل بهسازی رفتار نسبتاً مناسبی از خود نشان می دهند؛ ولی سازه‌های متوسط و بلند عملکرد نامناسبی در ستونهای طبقات پایین تر از خود نشان می دهند. یکی از دلایل این عملکرد، اعمال اثر همزمان مؤلفه‌های زلزله برای سازه‌ها در دستورالعمل بهسازی مــی باشد که این اثر در طراحی با استاندارد ۲۸۰۰ اعمال نشده است.
نقد و بررسی ضوابط ییننامه زلزله ایران در مورد سازه‌های ترکیبی در ارتفاع
علی خیرالدین، علی همتی
ساختمانهیی که در طبقات پیین آنها از سازه بتن مسلح و در طبقات بالا از سازه فولادی استفادهشدهاست، نمونهای از سازه‌های ترکیبی در ارتفاع میباشند. این سازه‌ها رفتار لرزهای مشخصی ندارند و ییننامه زلزله ایران استفاده از آنها را توصیه نمیکند؛ اما ضوابطی را برای بارگذاری جانبی آنها پیشنهاد مینمید. در این مقاله ضوابط استاندارد ۲۸۰۰ درباره این ساختمانها مورد نقد و بررسی قرارگرفتهاند. با معرفی مدلهای ۵ و۱۰ طبقه که سیستم مقاوم آنها کاملاً منطبق بر بندهای ییننامه است دو روش ارائه شده در ییننامه با هم مقایسهشدهاند. روش اول استاندارد ۲۸۰۰ تحلیل کل سازه تحتانی بتنی و فوقانی فولادی با ضریب رفتار حداقل و روش دوم، تحلیل سازه‌ها به صورت مجزا و با اعمال ضریب رفتار مربوط به هر بخش میباشد. علاوهبرآن، با انجام تحلیل استاتیکی فزینده غیرخطی، شکلپذیری سازه‌های ترکیبی با شکلپذیری سازه‌های کاملاً فولادی و کاملاً بتنی مقایسه گردیدهاست. نتیج تحلیل مبیـّن آن است که روش اول ییننامه برش پیه کمتر و تغییر مکان جانبی بیشتری نسبت به روش دوم به دست میدهد. در انتها نیز برای تکمیل ضوابط آییننامه پیشنهادهایی دادهشدهاست.
بررسی اثر طول نشیمنگاهها در طراحی لرزه ای پلها
مهدی پورنداف حقّی،اکبر واثقی، ساسان عشقی
کوتاه بودن طول نشیمن پلها و سقوط تابلیه (روسازه) از روی تکیه گاه یکی از عوامل مهم در خرابی پلها بر اثر وقوع زلزله‌های گذشته بوده است. در این مقاله خرابیهای زلزله‌های گذشته مرور عوامل مؤثر در محاسبه و طراحی طول نشیمن مورد نیاز در پلهایی که بخش روسازه امکان حرکت روی تکیه گاه را دارد برای پیشگیری از سقوط تابلیه شرح داده شده است. علاوه برآن، روابط مربوط به طول نشیمن در یین نامه‌های معتبر دنیا بررسی، مقایسه و شرح مختصری در مورد روشهای تقویت پلهای با نشیمن کوتاه ارائه گردیده است.
استفاده از روش نسبت طیفی وابسته به ساختگاه مرجع در بررسی اثر ساختگاه و طبقه بندی آن در شهر تهران
محمد رضا قائمقامیان ،سعید رحیم زاده
تأثیر مشخصات خاک حین زمین لرزه یکی از عوامل مهم در مهندسی زلزله می باشد. پوشش رسوبی نرم می تواند تحت تأثیر زمین لرزه مشخصات حرکات توانمند زمین را تغییر داده و شدت این حرکات را تقویت نمید. باند فرکانسی تقویت تحت تأثیر چنین پدیده ای وابسته به ضخامت و سرعت موج برشی در لایه‌های خاک می باشد؛ در صورتی که فرکانس غالب ساختگاه نزدیک به فرکانس ارتعاشی سازه‌های ساخته شده در آن باشد، خسارت بسیار زیادی قابل پیش بینی می باشد. با توجه به اهمیت اجتماعی، میزان جمعیت و موقعیت استراتژیکی تهران، مطالعات گسترده ای در خصوص برآورد نظری شریط ساختگاهی درآن صورت گرفته است که می توان به مطالعات پهنه بندی لرزه ای شهر تهران توسط پژوهشگاه زلزله شناسی به عنوان مهمترین آنها اشاره کرد؛ اما در این مطالعات نتیج غالباً بر اساس بررسیهای نظری بوده و میزان دقت و صحت آن به علت نبود داده‌ها با بررسیهای حاصل از تحلیل نگاشتهای زمین لرزه‌ها مقایسه نگردیده است. در این مقاله، با استفاده از روش نسبت طیفی وابسته به ساختگاه مرجع و با بهره گیری از نگاشتهای ثبت شده در حین زمین لرزه کجور- فیروز آباد در ۱۸ ایستگاه شتابنگاری واقع در محدوده شهر تهران و شناسایی سه ایستگاه به عنوان ساختگاه سنگی، اثر ساختگاه تهران مطالعه و با برآورد تابع بزرگنمایی در هر یک از ایستگاهها، فرکانس غالب، ضریب بزرگنمایی و رده هر یک از ساختگاهها بر حسب نوع خاک تعیین گردیده است. علاوه برآن، طبقه بندی حاصله با نتیج مطالعات ریزپهنه بندی لرزه ای شهر تهران مقایسه شده است.
تغییرشکلهای سطحی ناشی از زمین لرزه ۴ اسفند ماه ۱۳۸۳ داهوییه-زرند
خالد حسامی ،محمدرضا عباسی
پهنه گسلی کوهبنان با راستای NW-SE یکی از پهنه‌های گسلی فعال در شرق ایران می باشد که با زمین لرزه‌های مکرر در دو سده اخیر همراه بوده است. زمین لرزه ۴ اسفند ماه ۱۳۸۳ با یک پهنه شکستگی به طول حدود ۱۰ کیلومتر و با راستای شرقی-غربی در امتداد یکی از انشعابات منته الیه جنوب شرقی این پهنه گسلی همراه گردید. از آنجا که گسل مسبب زمین لرزه داهوییه مستقیماً به سطح زمین نرسید، نمی توان براساس مشاهدات صحریی تخمینی از میزان جابه جیی بر روی این گسل ارائه نمود. با این وصف، هندسه و سازوکار ساختارهای ایجاد شده در پهنه تغییرشکل نشانه آن است که زمین لرزه داهوییه در نتیجه جابه جیی در عمق بر روی یک گسل معکوس با شیب به سوی شمال ایجاد شده است. شواهد مربوط به این جابه جیی عموماً به صورت لغزش سطوح لیه بندی (Flexural-Slip) و ایجاد چین در رسوبات سطحی مشاهده می شود. نتیج به دست آمده از این بررسیها با حل سازوکار کانونی زمین لرزه ۴ اسفند ماه داهوییه انطباق کامل دارد.
بررسی میزان جابه جایی و آهنگ لغزش در بخش میانی پهنه گسلی کوهبنان (منطقه زرند)، جنوب خاور ایران مرکزی
مجید شاه پسندزاده، امیر شفیعی بافتی
گسل کوهبنان یکی از گسلهای بنیادی جنوب خاور ایران مرکزی است که با جنبش ممورب لغز خود فعالیتهای لرزه ای و شواهد زمین ریخت شناختی قابل توجهی را نشان می دهد. بر اساس شواهد حرکتی (kinematic) و دینامیکی، پهنه گسلی کوهبنان در منطقه مورد مطالعه به سه قطعه (S9, S10, S11) تقسیم گردیده است. میزان شاخص پیچ و خم کوهستان (Smf ) تمامی قطعات پهنه گسلی کوهبنان نزدیک به یک بوده که مبیـّن زمین ساخت جنبای این منطقه برای ایجاد یک جبهه کوهستان مستقیم است. دامنه تغییرات مقادیر Vf، در این ناحیه بین ۵۸/۰ تا ۳۰/۱۰ محاسبه شده است. مقدار زیاد Vf در قطعه S9 که با وجود آبراهه‌هایی پهن و کم ارتفاع مشخص می شود و همچنین میزان بیشتر Smf برای این قطعه گسلی مؤید میزان بالاآمدگی کمتر این پاره گسلی نسبت به سایر قطعات گسل کوهبنان است. با توجه به مقادیر Smf، میانگین میزان بالاآمدگی (فریش) پهنه گسلی کوهبنان در این منطقه بین ۲-۴ میلیمتر در سال برآورد شده است. علاوه برآن، بازسازی جنبش پهنه گسلی کوهبنان از ۱/۱ میلیون سال قبل، حداقل میزان جا‌به‌جایی تجمعی حدود ۳۶۶۰ متر و کمینه میزان لغزش سالیانه ای حدود ۳/۳ میلیمتر در سال را نشان می دهد. این جابه جایی افقی ۶/۳ کیلومتری سبب بازسازی ساده عوارض زمین ریخت شناختی و در یک راستا قرارگیری آبراهه‌ها در پهنای اثر گسلی به همراه پرشدن حوضه‌های جدایشی-کششی می شود.
