پژوهشنامه بهار۹۲

محمد داودی، استادیار، پژوهشکده مهندسی ژئوتکنیک، پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله

محمدکاظم جعفری، استاد، پژوهشکده مهندسی ژئوتکنیک، پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله

آزاده سلاجقه، دانشجوی دکترای مهندسی زلزله، پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله

در تحلیل لرزه ای سازه های در تماس با آب، عوامل مختلفی بر پاسخ نهایی سازه تأثیرگذار هستند. یکی از این عوامل لحاظ نمودن تأثیر مستقیم مخزن است که به ویژه در هنگام وقوع زلزله های شدید و در سازه های بلند می-تواند حائز اهمیت باشد. با توجه به این امر مطالعات گوناگونی در زمینه تحلیل اندرکنش سازه- سیال در علوم مهندسی مختلف ارائه گردیده است که در این گفتار تحقیقات انجام گرفته در زمینه مهندسی عمران با تکیه بیشتر بر انواع سدها مورد توجه خواهد بود. در تحقیق حاضر ابتدا روشهای مختلف تحلیل مسائل اندرکنش سازه- سیال بررسی و سپس نمونه هایی از اعمال این روشها با استفاده از مطالعات موردی انجام گرفته در زمینه بررسی اثر وجود مخزن بر سازه هایی نظیر دیوار حائل، سدهای بتنی، سدهای سنگریزه ای با پوشش بتنی و سدهای خاکی ارائه خواهد شد. به دلیل گسترش روشهای عددی در سالهای اخیر، در تحقیق حاضر مطالعات صورت پذیرفته با روشهای عددی با تاکید بیشتری مورد بررسی قرار می-گیرد و بر مبنای ادبیات فنی موجود توصیه های کلی در مورد محدوده تأثیر اندرکنش سد- مخزن ارائه می گردد. همچنین مثالهایی از تحلیل های انجام گرفته بر روی سدهای بتنی وزنی و سدهای CFRD که توسط مولفین با نرم افزار ADINA انجام گرفته است، ارائه و نتایج آن با نتایج موجود در ادبیات فنی مقایسه خواهد گردید.

مجید محمدی، استادیار، پژوهشکده مهندسی سازه، پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله
معصومه حسن زاده، کارشناس، پژوهشکده مهندسی سازه، پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله

اتصال ساده تیر با نبشی نشیمن انعطاف‌پذیر یکی از اتصالاتی است که در ساختمانهای فولادی مورد استفاده قرار می‏گیرد که در آن، تیر بر روی یک نبشی نشیمن قرار می‌گیرد. در این نوع اتصال علاوه بر نبشی نشیمن که وظیفه انتقال برش از تیر به ستون را دارد، یک نبشی در بالای تیر نیز به کار می‌رود که وظیفه آن تنها تأمین تکیه‌گاه جانبی برای بال فشاری تیر است. هرچند که در تحلیل های مرسوم که در آنها از اثر میانقاب در سازه صرفنظر می‌شود نیروی زلزله به اتصالات وارد نمی شود ولی بررسی رفتار لرزه ای این اتصالات در دهانه‌های دارای دیوار حاکی از اعمال نیرویی بیش از حد مورد انتظار به نبشی‌های اتصال است که می تواند موجب ایجاد شکست در جوشهای اتصال این نبشی‌ها یا تغییرشکلهای بزرگ و ماندگار در آنها ‏شود. در این مقاله سعی می‌شود ابتدا نیروهای ناشی از کنش میانقابی دیوار معرفی و سپس اثر این نیروها بر روی اتصالات مفصلی به خصوص از نوع نبشی نشیمن بیان و روش طراحی مناسبی برای آنها ارائه شود، ضمن این که مطالبی در این زمینه برای نبشی موجود در اتصالات خورجینی نیز بیان شده است.

با توجه به حوادثی که در گوشه و کنار دنیا به وقوع پیوسته، مشخص شده رفتار ساختمانها تحت اثر بارهای انفجار به دلیل خصوصیات متفاوت این نوع بارگذاری با بارهای دیگر یکسان نیست. از آنجایی که بیشتر شهرهای ایران به دلیل موقعیت ممتاز استراتژیکی و برخورداری از منابع طبیعی خدادای سرشار، همواره در معرض تهدیدهای خارجی قرار دارند، لزوم شناخت تهدیدات و نحوه مقابله با آنها چون حملات تروریستی، انتحاری و بمب بر مهندسان سازه الزامی است و ساختمانها باید برای چنین خطراتی محاسبه شوند. با توجه به جایگاه ویژه سازه‌های بتن ‌مسلح در صنعت ساختمان کشور و گستردگی استفاده از سیستم های ساختمانی خمشی بتن‌مسلح در ساختمانهای طراحی شده و آسیب‌پذیری این نوع سیستم‌های ساختمانی در برابر بارهای انفجار، هدف از این تحقیق بررسی دقیق پاسخ یک ساختمان بتن‌آرمه نه طبقه مقاوم در برابر زلزله تحت اثر بارگذاری ضربه‌ای و انفجار می‌باشد. از آنجایی که فرض می‌گردد سازه مذکور در ناحیه با لرزه‌خیزی بسیار زیاد قرار دارد ابتدا سازه مذکور تحت اثر نیروهای لرزه‌ای بهسازی شده، آنگاه سازه بهسازی شده تحت اثر بارهای انفجار قرار می‌گیرد. دو طرح بهسازی شامل بهسازی قابهای خمشی بتن‌آرمه و بهسازی با اضافه نمودن دیوارهای برشی پیشنهاد می‌گردد. نتایج تحلیل اجزاء محدود غیرخطی نشان می‌دهند که بهسازی قابهای خمشی به طور قابل-ملاحظه‌ای اثرات تخریبی انفجار و به دنبال آن انهدام پیشرونده را کاهش می‌دهد. نتایج همچنین نشان می‌دهند که بهسازی با اضافه نمودن دیوارهای برشی در کاهش خسارات ناشی از انفجار مؤثر می‌باشد اما در قیاس با بهسازی قابهای بتن‌آرمه تاثیر کمتری دارد.

حسین پرستش، استادیار، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران

محبوبه طاهری، کارشناس ارشد عمران سازه، شرکت مهندسی قدس نیرو، تهران

جواد یزدان ستا، سرپرست بخش ساختمان و سازه، شرکت مهنا، تهران

زهرا تبریزیان، مربی، دانشگاه صنعتی بابل، بابل

در این مطالعه، رفتار لرزه‌ای پلهای مورب بتنی تک‌دهانه تحت اثر هفت زوج شتابنگاشت ارزیابی شده و با در نظرگرفتن اثر تغییر پارامترهای هندسی عرشه شامل طول و زاویه تورب، فروافتادن عرشه این پلها بررسی گردیده است. عرشه انتخاب شده، سیستم مرکب دال بتنی و تیر بتنی پیش‌ساخته می‌باشد. جهت مدلسازی سه بعدی پلها و تحلیل آنها به روش تاریخچه ‌زمانی غیر‌خطی، از نرم‌افزار المان ‌محدود SAP2000 بهره ‌گرفته شده است. نتایج بررسیها نشان می‌دهد به تدریج با افزایش زاویه تورب، عامل مؤثر در فرو افتادن عرشه، از جابه جایی طولی به ترکیب جابه جایی طولی و عرضی تغییر‌ می‌نماید. در حالی که در پلهای با زاویه تورب۶۰ درجه، علیرغم آن که مقدار جابه جایی طولی و عرضی کمتر از پلهای با زاویه تورب کوچکتر بوده ولی پیچش عرشه مقدار بیشتری داشته است. به عبارتی با افزایش زاویه تورب عامل مؤثر در فرو افتادن عرشه، از جابه جایی عرشه به پیچش حول محور قائم، تغییر یافته است.

کمانش میلگردهای فشاری باعث تغییر رفتارغیرخطی معمول مقطع بتن مسلح می گردد. در تحقیق حاضر به دلیل بهره گیری از روش تفکیک درجات آزادی بتن و میلگرد در المان های طولی بتن مسلح، امکان مدلسازی مناسب اثر کمانش در کنار دیگر اثرات اندرکنشی بین بتن و میلگرد از جمله اثر پیوستگی- لغزش فراهم شده است. بر این مبنا به تجزیه و تحلیل اثر کمانش میلگرد تحت فشار در رفتار غیرخطی بار افزون و چرخه ای ستون بتن مسلح پرداخته شده است. ضمن اعتبارسنجی روش مورد استفاده، تحلیل های متنوع عددی برای بررسی اثر کمانش میلگرد در رفتار غیرخطی ستونهای بتن مسلح شامل ظرفیت و شکل پذیری صورت گرفته و نتایج حاصله مورد بحث قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد میزان تأثیر کاهشی کمانش میلگرد و تشدید آن با افزایش فاصله میلگرد عرضی روی رفتار غیرخطی مقطع قابل توجه است، ولی مقدار کاهش به حدی نیست که ظرفیت برآورد شده حاصل از تحلیل عددی و متأثر از کمانش از مقدار ظرفیت نهایی به دست آمده از آیین نامه کمتر شود. اما شکل-پذیری و رفتار پس از تسلیم مقطع به مقدار قابل توجهی وابسته به اثر کمانش بوده و با تشدید اثر کمانش، تردشکنی و نرخ افت مقاومتی مقطع افزایش می یابد.

فرخ پارسی زاده، عضو هیأت علمی پژوهشکده مدیریت خطرپذیری، پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله

ملیحه اسکندری، کارشناس بخش آموزش همگانی، پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله

شناخت تواناییها و نیازهای زنان در شرایط بحران (با رویکرد زلزله) و امکان سنجی استفاده از آن توانمندیها در زلزله های احتمالی آینده در کشور امری بسیار لازم و ضروری می باشد که در این مقاله نیز سعی شده است این موضوع مورد بررسی قرار گیرد. مطالعه حاضر بر اساس روش کتابخانه ای و روش برخورد اندیشه ها انجام شده است. زنان آسیب دیده از زلزله ۵ دی ۱۳۸۲ بم و یا زنانی که به نوعی این زلزله را تجربه کرده اند، جامعه آماری این مقاله را تشکیل می دهد. بر این اساس، چهار جلسه با حضور جمعی از زنان فعال در یکی از تشکلهای مردمی (مؤسسه خیریه همراهان بم)، مشاور فرماندار بم در امور بانوان و اعضای جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، تشکیل شد. تعداد شرکت کنندگان در هر جلسه حداقل ۱۰ و حداکثر ۱۵ نفر بودند. قبل از شروع جلسه بر چهار خط مشی اساسی در جلسات برخورد اندیشه تمرکز بر کمیت، عدم عیب جویی، استقبال از اندیشه های غیرمعمول و ترکیب و تقویت دیدگاهها توسط گردانندگان جلسات تأکید شد. در آغاز هر جلسه پس از طرح موضوع، اقلام مورد نیاز زنان، بلافاصله بعد از وقوع زلزله، توسط شرکت کنندگان مطرح ، سپس چگونگی دسترسی به آنها، نحوه رسیدگی و تأمین این موارد توسط مسؤولین بحران در زلزله بم بررسی و در انتها برای هر یک از موارد پیشنهادها و راهکارهایی ارائه شده است. در این تحقیق، به منظور شناخت نیازهای زنان بعد از وقوع زلزله در مورد متغیرهای وضعیت آنان در سوانح طبیعی، توانمندیها، پوشش، بهداشت، شرایط دوران بارداری و شیردهی، نیازهای آرایشی و بهداشتی، (وجه مشترک در میان چهار گروه جلسات برخورد اندیشه ها) بحث و با استفاده از روش کتابخانه ای به متغیرهای اثرات روحی- روانی، خشونت خانگی، استرس پس از زلزله، امنیت در اسکان موقت و چگونگی مشارکت زنان پس از وقوع سوانح اشاره شده است.