بررسی جنبه‌های زلزله شناختی زمین‌لرزه ۲۱ مه ۲۰۰۳ زیموری، الجزایر (Mw=6.8)
مهدی زارع
زلزله ۲۱ مه ۲۰۰۳ زیموری در ساعت ۱۹:۴۵:۰۰ به وقت محلی در ناحیه ساحلی دریای مدیترانه (در حدود ۷۵ کیلومتری باختر الجزیره) رخ داد. این زلزله تا تاریخ ۵/۶/۲۰۰۳ (۱۵/۳/۱۳۸۲) بر طبق آمار مرکز ملی مدیریت بحران الجزایر ۲۲۶۸ کشته، ۱۰۴۵۵ مجروح و حدود ۱۵۰۰۰ نفر بی خانمان برجای گذاشت. در استان بومرداس برآوردهای اولیه نمایانگر تخریب بیش از ۴۰۰۰ ساختمان بوده است. زلزله مذکور با سازوکار فشاری و روند غالب خاور، شمال خاور- باختر، جنوب باختر (بر اساس سازوکار ژرفی لرزه اصلی) موجب خسارتهای فراوان به شهرهای زیموری (Zemmouri)، تنیا(Thenia)، بومرداس(Boumerdes)، رویبا(Rouiba) ، روقیا (Reghia) و دللس (Dellys) و خسارتهای نسبی به محدوده ای به قطر بزرگتر حدود ۸۰ کیلومتر در قطر کوچکتر حدود ۲۵ کیلومتر شده است. زلزله مذکور بر اساس مشاهدات دو هفته اول پس از رویداد با گسیختگی سطحی پراکنده ای در نزدیکی قورصو (Corso) همراه بوده است که به طولهای متفاوت از ۱۰۰ تا ۵۰۰ متر و در محدوده کلی حدود پنج کیلومتر در نزدیکی مشاهده شدند. گزارشهای مرکزهای زلزله شناختی بین‌المللی نظیر NEIC و CSEM مبین آن است که کانون زمین‌لرزه در دریا واقع بوده است. بر اساس گزارشهای اولیه عقب نشینی آب در ساحل زیموری البحری به میزان حدود ۱۰۰ متر و بازگشت آب پس از حدود سه دقیقه بوده است. این مسأله موجب وقوع خیزاب در جزایر باله آس (Baleas) اسپانیا شده است. در این مقاله با توجه به جنبه‌های زلزله شناسی این زلزله دلیل رخداد و سازوکار زمین‌لرزه بررسی شده است.
محمود حسینی
شناسایی رفتار لرزه ای سیستم های ثانویه که شامل تجهیزات مکانیکی و برقی و دیگر اجزای غیرسازه ای می باشند در سه دهه گذشته و بویژه پس از زلزله سن فرناندو در سال ۱۹۷۱، که خسارات گسترده ای به سیستم های ثانویه وارد آورد، مورد توجه بسیاری از محققین قرار گرفته است. روشهای تحلیل و معیارهای طراحی لرزه ای این سیستم ها نیز از اواسط دهه ۹۰ بتدریج در آیین نامه‌های طراحی لرزه ای وارد گردیده است. در این مقاله ضمن معرفی روشهای تحلیل سیستم های ثانویه در آیین نامه‌هایUBC97 ، IBC2000 و Eurocode8 منتشر شده در سال ۱۹۹۸ و استاندارد ۲۸۰۰ ایران، بازنگری شده در سال ۱۳۷۸، به نقاط ضعف استاندارد ۲۸۰۰ در مقایسه با سایر آیین نامه‌ها اشاره شده است. نتیجه به دست آمده از این تحقیق غیرمحافظه کارانه بودن طراحی سیستم های ثانویه با اهمیت زیاد و یا سیستم های ثانویه ای که در طبقات فوقانی ساختمانها قرار دارند با استفاده از استاندارد ۲۸۰۰ ایران می باشد.
کامبد امینی حسینی، محمدرضا مهدویفر، محمد کشاورز بخشایش، بیژن خزاعی،اصغر آزادی
عبداله سهرابی بیدار، سیدامید روانفر،فرشته کمالپور، معصومه رخشنده، شراره بانکی
زمین‌لرزه ۸/۳/۸۳ فیروزآباد کجور که در بخشهای وسیعی از شمال کشور احساس گردید در ناحیه البرز مرکزی ناپایداریهای دامنه ای فراوانی ایجاد کرد. این ناپایداریها بویژه در محدوده جاده چالوس و روستاهای واقع در محدوده شهرستان کجور، بیشترین تلفات و خسارات را برجای گذاشت. بیشترین تلفات این زمین‌لرزه ناشی از سقوط بلوکهای عظیم سنگی و اصابت به خودروهای عبوری در مسایر چالوس بوده است. در این مقاله وضعیت زمین شناسی منطقه بررسی و سنگریزشها و انواع زمین لغزشهای ایجاد شده در محدوده تحت تأثیر زمین‌لرزه بررسی گردیده است. علاوه بر آن، خسارات ناشی از زمین لغزشها یا سنگریزشها روی شریانهای حیاتی و ساختمانها به اجمال مورد بحث قرار گرفته است.
بهرخ حسینی هاشمی، اسماعیل عظیمی
بناهای ضروری همانند بیمارستانها، مراکز آتش نشانی، نیروگاهها و … بناهایی هستند که وقفه در بهره برداری از آنها به طور غیرمستقیم موجب افزایش تلفات و خسارات در نواحی زلزله زده می شود. علاوه بر آن، این بناها باید طوری طراحی شوند که پس از وقوع زلزله‌های شدید بدون آسیب عمده سازه ای و حتی غیرسازه ای قابل استفاده باقی بمانند.
در استاندارد ۲۸۰۰ ایران به منظور تأمین سطح عملکرد بهره برداری، راهکارهایی برای کنترل تنش و تغییرمکان در این بناها در مقابل سطح خطر زلزله سطح بهره برداری (۵/۹۹ درصد احتمال وقوع در ۵۰ سال) ذکر شده است. برای تأمین سطح عملکرد دوم (قابل استفاده بودن ساختمان بدون آسیب عمده در مقابل زلزله‌های شدید)، ابزار فراهم شده برای کنترل تنش و تغییرمکان، همان ابزار کنترل سطح عملکرد ایمنی جانی در سایر بناهاست. تنها تفاوت با سایر بناها انتخاب ضریب اهمیت ۲/۱ در این بناها می باشد که این ضریب، حاشیه ایمنی بیشتری برای سطح عملکرد ایمنی جانی نسبت به سایر بناها فراهم خواهد نمود.
در این مقاله، سطح عملکرد بناهای ضروری در مقابل سطح خطر مختلف، که بر مبنای استاندارد ۲۸۰۰ ایران طراحی شده اند، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که در ساختمانهای طراحی شده سطح عملکرد قابلیت استفاده بی وقفه برای سطح خطر ۱۰% در ۵۰ سال و سطح عملکرد ایمنی جانی برای سطح خطر ۲% در ۵۰ سال تأمین نشده است.
