مطالعه پارامترهای زلزله‌شناسی و اثر ساختگاهی با استفاده از نگاشتهای زلزله داهوئیه (زرند)
محمدرضا قائمقامیان، علیرضا نوجوان
مطالعه پراکندگی خسارت در زلزله‌های مختلف مبیـّن اهمیت تأثیر ساختگاه بر مشخصات زمین‌لرزه می‌باشد. امواج زلزله در هنگام انتشار از سنگ بستر به سطح زمین تحت اثر خصوصیات دینامیکی آبرفت در فرکانس‌های خاصی تقویت و یا تضعیف می‌شوند. در صورت برابری این فرکانس با فرکانس طبیعی سازه، پدیده تشدید رخ می‌دهد که این پدیده سازه را تخریب می‌کند. در این تحقیق، اثر ساختگاه با استفاده از نگاشتهای ثبت‌شده در زمین‌لرزه داهوئیه در۲۷ ایستگاه شتابنگاری واقع درمحدوده ۵۴ تا ۵۹ درجه طول و ۲۹ تا ۳۲ درجه عرض جغرافیایی بررسی شده‌است. در این بررسی، ابتدا تابع بزرگنمایی ساختگاه با استفاده از نسبت طیفی مؤلفه افقی به قائم (HV/SR) در حوزه فرکانسی محاسبه شده‌است. سپس با استفاده از تابع بزرگنمایی محاسبه‌شده در هر ساختگاه، فرکانس غالب ساختگاه تعیین و بر اساس فرکانس غالب به‌دست‌آمده، ساختگاههای مورد مطالعه طبقه‌بندی گردیده‌است. بر اساس این طبقه‌بندی از مجموع ۲۷ ایستگاه ثبت‌کننده زلزله اصلی زرند، ۵ ساختگاه در طبقه خاکهای با سختی متوسط (گروه III) و ۲۲ ساختگاه در طبقه نرم (گروه IV) قرار گرفتند. به‌منظور مقایسه نتایج نیز از روشهای آیین نامه ۲۸۰۰ وUBC,1997 استفاده شده‌است. پس از دسته‌بندی ساختگاهها، طیف پاسخ شتاب برای مؤلفه‌های افقی و قائم نگاشت ثبت‌شده در هر طبقه‌بندی محاسبه شده‌است. پس از آن طیفهای پاسخ محاسبه‌شده برای مؤلفه افقی در ساختگاههای هر طبقه با طیفهای طراحی ارائه‌شده در آیین‌نامه ۲۸۰۰ ویرایش اول (مصوب ۱۳۶۶)، ویرایش دوم (مصوب آذرماه ۱۳۷۸) و ویرایش سوم (مصوب ۱۳۸۴) مقایسه شده‌است. این مقایسه مبیـّن آن است که طیفهای ارائه‌شده در ویرایش سوم آیین‌نامه ۲۸۰۰ همخوانی خوبی با نتایج تجربی نشان می‌دهند.
مروری بر الگوریتم کنترل بهینه آنی یانگ
امید بهار
الگوریتم کنترل بهینه آنی روشی است قدرتمند برای کنترل سازه‌هایی که تحت اثر بارهای پیش‌بینی نشده مانند بادهای شدید یا زلزله قرار گرفته‌اند؛ اما این الگوریتم نسبت به گامهای زمانی انتخاب‌شده برای تحلیل بسیار حساس است. از طرف دیگر، یافتن یک ماتریس وزن مناسب برای آن نیز چندان ساده نیست. در این مقاله در ابتدا روشی ساده، مستقیم و منسجم برای یافتن روابط کنترل بهینه آنی ارائه‌شده و سپس مشکل گام زمانی مورد بررسی قرار گرفته‌است. همچنین، نشان داده شده‌است که در این روش فقط روابط کنترل حلقه بسته قابل دستیابی است و روابط کنترل حلقه باز و کنترل حلقه باز – بسته معنی‌دار نیستند. برای تشریح کارایی سیستم کنترل بهینه آنی در مقایسه با دیگر روشهای کنترل بهینه از یک سازه هشت طبقه برشی مجهز به یک سیستم میراگر جرم فعال (AMD) استفاده شده‌است.
معرفی سیستم اطلاعاتی لرزه‌ای
علیرضا علومی، امیر منصور فرهبد
بررسی و پردازش حجم وسیعی از داده‌های لرزه‌ای، بایگانی و نگهداری آنها تنها در قالب یک سیستم اطلاعاتی (IS) میسـّر است. با بکارگیری چنین سیستمی، نمایش وابستگی اطلاعات و امکان دسترسی به آنها توسط کاربران و استفاده کنندگان نیز به صورتی سریع‌تر و آسانتر قابل اجرا خواهدبود.
در چنین سیستمی، از یک طرف داده‌ها باید بر اساس ویژگیهایشان از قبیل حجم، نوع و میزان نیاز به دسترسی بررسی شوند و از طرف دیگر، میزان ارتباط آنها با یکدیگر مشخص گردد تا بتوان مدل جامعی برای آن تهیه کرد.
در این مطالعه سعی شده‌است در مورد یک سیستم اطلاعاتی لرزه‌ای که قابلیت الگوبرداری برای داده‌های شتابنگاری را هم دارد، در قالب تهیه یک مدل بانک اطلاعاتی که هسته و قسمت اصلی یک سیستم اطلاعاتی می‌باشد، بروشنی بیان شود. داده‌های ذخیره‌شده در این بانک اطلاعاتی لرزه‌ای، عبارتند از:
- اطلاعات مربوط به شبکه و ایستگاهها؛
- فیلترهای اعمال‌شده بر روی داده‌های دریافت‌شده و تجهیزات مستقر در ایستگاهها؛
- اطلاعات مربوط به یک رویداد لرزه‌ای و بایگانی آنها؛
- شیوه پردازش یک رویداد و نتایج حاصل از آن.
با بررسی داده‌های مربوط به هر کدام از این چهار بخش، هر یک از آنها با کمک نمودار Entity Relationship Model(ERM) مدلسازی می‌شوند و در نهایت ادغام (link) آنها با یکدیگر مدل کامل یک بانک اطلاعاتی لرزه‌ای را تشکیل می‌دهد. با در دست داشتن این مدل، راه‌اندازی یک سیستم اطلاعاتی امکانپذیر خواهدبود.
گزارش مقدماتی پدیده‌های زمین‌شناسی مهندسی و ژئوتکنیکی
مرتبط با زلزله ۱۱/۱/۱۳۸۵ درب آستانه (سیلاخور)
محمدرضا مهدویفر، وحید تاجیک
در ساعت ۴:۴۷:۰۲ (به وقت محلی)، روز ۱۱ فروردین ماه ۱۳۸۵، زمین لرزه‌ای با بزرگی۱٫۶ ML=، در محدوده جنوب‌شرقی بروجرد رخ داد. زمین‌لرزه ۶۲/۳۳ درجه عرض‌شمالی و ۹۱/۴۸ درجه طول خاوری و با عمقی در حدود ۱۴ کیلومتر به وقوع پیوست و شدت رو مرکز VIII در مقیاس شدت مرکالی تخمین زده‌شده است. زمین‌لرزه با پدیده‌های زمین‌شناسی مهندسی و ژئوتکنیکی فراوانی همراه بوده‌است. مهمترین پدیده ژئوتکنیکی مشاهده شده، تفاوت تخریب در دشت و مناطق قرار گرفته بر روی دامنه‌های سنگی می‌باشد که شاهدی آشکار از تأثیر ساختگاه است. علاوه‌بر آن، پدیده روانگرایی در شش نقطه از دشت سیلاخور شامل اطراف روستاهای لبان، عربان، الک‌آباد، کارخانه سفیدکن، حیدر‌آباد و باباپشمان دیده شده‌است که روانگرایی ایجاد شده در لبان پایین همراه با گسترش جانبی بوده‌است. به‌رغم ایجاد ریزشهای فراوان در اطراف روستاهای آسیب‌دیده، آثاری از وقوع زمین‌لغزشهای پیوسته و عمیق مشاهده نشده و زلزله تنها موجب تجدید فعالیت برخی از زمین‌لغزشهای موجود در منطقه شده‌است. علاوه‌بر پدیده‌های مذکور، آثار فرونشست در نقاط محدودی از منطقه نیز مشاهده گردیده‌است.
بررسی گسیختگی‌های سطحی ناشی از زمین‌لرزه ششم آذرماه ۱۳۸۴ جزیره قشم
مجید شاه‌پسندزاده، خالد حسامی
در این بررسی، نونه واحدی از گسیختگی سطحی هملرز در پهنه چین‌خورده ساده کوههای زاگرس (جنوب‌خاور ایران) ثبت شده‌است. بنابر مشاهدات صحرایی، زلزله ششم آذر ماه ۱۳۸۴ جزیره قشم با گسیختگی شیبداری رو به شمال و روند شمال خاور- جنوب‌باختر با بیشینه جابه‌جایی تقریباً سه سانتیمتر همراه بوده‌است. مشاهدات صحرایی با سازوکار گزارش شده این زلزله همخوانی داشته و نشانه گسلش معکوس با مؤلفه کوچک راستالغز راست‌بر بر روی گسلی با روند ۲۴۰ تا ۲۶۰ درجه است. گسیختگی سطحی هملرز دیگری در راستای گسلی با روند شمال، شمال باختر با بیشینه جابه‌جایی راستالغز راست‌بر تقریباً ۵/۱ سانتیمتر توسعه یافته‌است. به‌نظر می‌رسد این زلزله بر اثر چکانش گسل راستالغز راست‌بر با روند ۳۰۰ درجه توسط رویداد اول رخ داده‌است.
