طراحی سازه‌ها با استفاده از انرژی بر اساس مکانیسم تسلیم
محسن تهرانی زاده، محمدرضا منش کریمی
در این مقاله روش طرح خمیری بر اساس عملکرد برای قابهای فولادی، با استفاده از پارامتر نیاز لرزه ای انرژی مطرح و نقش طرح خمیری (Plastic) در طرح لرزه ای سازه‌ها نشان داده شده است. برش پایه طرح نهایی برای تحلیل خمیری با استفاده از انرژی ورودی از طیف سرعت، یک مکانیسم تسلیم از پیش انتخاب شده و یک جا به جایی نسبی هدف نهایی به دست می آید. در این روش، نیازی به کنترل تغییرمکان نسبی جانبی (آن گونه که در آیین نامه‌های جاری انجام می گیرد) و عوامل تغییرشکل نیست؛ زیرا، خصوصیات بار تغییرشکل سازه شامل نرمی و رفتار کرنش- سخت شدگی در محاسبه بارهای طراحی به گونه ای صریح استفاده می گردند. در مقاله حاضر نتایج تحلیل استاتیکی غیرخطی و دینامیکی غیرخطی قابهای طرح شده با استفاده از روش مذکور ارائه گردیده است.
بررسی نو زمین ساختی پهنه رومرکز مهلرزه ای زمین‌لرزه دهم شهریور ۱۳۴۱ بویین زهرا (Ms=7.2) در ناحیه دشت قزوین و باختر تهران
مهدی زارع
زمین‌لرزه دهم شهریور ۱۳۴۱ (اول سپتامبر ۱۹۶۲) با بزرگای Ms=7.2 در پهنه باختری تهران و جنوب قزوین و تاکستان، موجب تلفات زیاد (بیش از ۱۲ هزار نفر کشته)، تخریب روستاهای منطقه و ویرانی شهر کوچک بوئین زهرا در نزدیکی پهنه رومرکزی گردید. این زمین‌لرزه در راستای مرز ساختاری با روند تقریباً خاوری- باختری در باختر تهران رخ داده است. در این مقاله بیان شده است که قطعه گسله فعال شده به صورت آن- اشلان و در امتداد کلی سامانه گسل شمال- تهران، ماهدشت- کرج، جنوب اشتهارد، ایپک خطواره دیوان دره- بوئین قرار گرفته است. رخداد زمین‌لرزه ۱۳۴۱ هجری خورشیدی ۷۸۵ سال پس از زمین‌لرزه تاریخی ۵۵۶ هجری خورشیدی بوئین زهرا، نمایانگر جنبا بودن و بازگشت زمین‌لرزه‌های مخرب و بزرگ در راستای همین قطعه گسله است. در این مقاله ضمن مروری بر زمین‌لرزه بوئین زهرا، به ساختارهای بنیادی منطقه، لرزه خیزی و تحلیل نو زمین ساختی پهنه رومرکزی پرداخته شده است. علاوه بر آن، با ترسیم روند خطواره‌های بنیادی ناحیه با استفاده از تصویرهای رقومی شده ماهواره ای، نشان داده شده است که روند عمومی خاوری- باختری سامانه گسلی شمال تهران- خطواره دیوان دره- بوئین زهرا با راستای گسلها و خطواره‌های شمال باختر- جنوب خاور تلاقی های ساختاری مهمی در شمال تهران تا جنوب باختری کرج و جنوب قزوین و شمال آوج ایجاد نموده است. قطعه گسل جنبا شده به موازات گسل ایپک در زمان زمین‌لرزه ۱۳۴۱ بوئین زهرا در حد فاصل چند تلاقی مهم ساختاری دچار گسیختگی شده است. در این مقاله گزارش مختصری نیز از پهنه رومرکز مهلرزه ای زلزله بوئین زهرا در حال حاضر (حدود ۴۰ سال پس از رخداد زمین‌لرزه) ارائه شده است.
بررسی رفتار سازه‌های فولادی تحت اثر زلزله سطح بهره برداری و محدوده حاشیه امن رفتار ارتجاعی در آنها
بهرخ حسینی هاشمی، مجید حمیدی راد
نظر به اهمیت پیشگیری از خسارات مالی و قابل استفاده بودن سازه‌های با اهمیت زیاد پس از وقوع زلزله‌های خفیف یا متوسط که در طول عمر مفید سازه بارها اتفاق می افتد و در راستای ارضای کامل فلسفه طراحی ساختمانها در برابر زلزله، در استاندارد ۲۸۰۰ ایران ویرایش دوم، ضوابطی برای کنترل سازه در سطح بهره برداری ارائه شده است. در این مقاله با توجه به فلسفه طراحی ساختمانها و احتمال وقوع زلزله طرح در نظر گرفته شده برای حالت حدی بهره برداری، رفتار ساختمانهای طراحی شده طبق آیین نامه ۲۸۰۰ با تحلیلهای متفاوت مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که در ساختمانهای طراحی شده که دارای ضرایب رفتار نسبتاً بالایی نیز بودند حالت حدی بهره برداری کنترل کننده طراحی بوده است. علاوه بر آن، با بررسی رفتار ساختمانهای مدل شده مشخص گردید که این ساختمانها دارای حاشیه ایمنی مناسبی برای کنترل حالت حدی بهره برداری می باشند.
بررسی خسارات وارد بر ساختمانهای اسکلت فلزی در زمین‌لرزه اول تیرماه ۱۳۸۱ چنگوره (آوج)
محمدجواد جبارزاده، مهرتاش معتمدی، فرامرز عالمی، مهران حاتمی
الگوهای تخریب ساختمانها بویژه در خانه‌های ساخته شده با مصالح خشتی- گلی و بنایی بدون کلاف بندی و همچنین در قابهای بدون مهاربند، درست همانند زلزله‌های منجیل، گلستان (اردبیل)، اردکول (بیرجند- قائن) و … مجدداً در زلزله آوج مشاهده شد. واژگونی دیوارها، تخریب و ریزش جزئی و کلی سقفهای مهار نشده به دیوارها به دلیل استفاده از سقفهای سنگین، کاربرد مصالح نامناسب با مقاومت ناچیز و عدم استفاده از مهاربند در سیستم باربری جانبی قابها باز هم از عوامل اصلی کشتار و خرابی در این زلزله بود که با وجود تجارب تلخ گذشته، تکرار شد. در این مقاله، رفتار و خسارات وارد بر ساختمانهای اسکلت فلزی شهر آوج و روستاهای نجف آباد، چنگوره و آبدره مورد مطالعه قرار گرفته است.
خسارات وارد بر ساختمانهای خشتی و مصالح بنایی در زمین‌لرزه اول تیرماه ۱۳۸۱ چنگوره (آوج)
فرامرز عالمی، مهرتاش معتمدی، محمدجواد جبارزاده، مهران حاتمی
تجربیات به دست آمده از زلزله‌های گذشته، رفتار نامناسب و ویرانی ساختمانهای خشتی و مصالح بنایی را بر اثر زلزله نشان داده است. بررسی خسارات وارد بر این ساختمانها بر اثر رخداد زلزله اخیر چنگوره نیز شاهدی بر این مدعاست. ساعتی پس از وقوع زلزله از شهرهای آوج، آبگرم و روستاهای نجف آباد، آبدره و چنگوره بازدید به عمل آمد و آسیبهای وارد بر ابنیه و ساختمانهای خشتی، سنگی، مصالح بنایی غیرمسلح، مصالح بنایی دارای کلاف و مصالح بنایی نیمه فلزی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده از این مطالعه حاکی از آن است که بجز ساختمانهای کلافدار که آسیب جدی ندیده اند سایر ساختمانهای مذکور بر حسب فاصله از کانون زلزله از ۲۰ تا ۱۰۰ درصد خسارت دیده اند که سنگینی سقفها و دیوارها، عدم کلاف بندی، عدم انسجام سقف و دیوار، عدم بکارگیری مصالح با کیفیت مناسب و ضعف اجرا از جمله عوامل خسارات سنگین بر آنها بوده است.
