مصطفی علامه زاده، لیلا مهشادنیا
روش تشخیص الگو در پیش یابی خوشه های لرزه ای پس لرزه ها، مسأله ای مهم در مطالعات زلزله شناسی است. با توجه به این که چنین رویدادی دارای سرشت کاملاً تصادفی است، استفاده از شبکه های عصبی مصنوعی، راهکاری مناسب برای جداسازی خوشه ها محسوب می شود. الگوریتم شبکه عصبی مصنوعی کوهونن که الهام گرفته از عملکرد مغز انسان است برای تشخیص تمرکز پس لرزه های آینده، جایگاه مناسبی را در داده پردازی زلزله شناسی باز کرده است. در این مقاله، جزئیات الگوهای لرزه ای در البرز باختری با استفاده از کاتالوگ پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله بررسی شده است. اگرچه بسیاری از زلزله ها همگی و یا برخی از الگوها نظیر پیش لرزه ها، سکوت لرزه ای و الگوی دونات را قبل از وقوع نشان می دهند، اما جزئیات این الگوها از زلزله ای به زلزله دیگر به طور قابل توجهی تغییر می کند. در این پژوهش پس از شناسایی گره های زمین ریخت ساختاری البرز باختری، با به کارگیری شبکه های عصبی خود سازمانده کوهونن۱ و تحلیل کاتالوگ لرزه ای در محل گره ها، خوشه های لرزه ای مورد مطالعه قرار گرفت و محل رخداد زمین لرزه های بزرگ شناسایی شد. بر اساس نتایج به دست آمده الگوی سکوت لرزه ای و الگوی دونات برجسته ترین الگوهای لرزه ای تشخیص داده شده است.
تحلیل پس لرزه های زمین لرزه ۲۰ شهریور ۱۳۸۷ جزیره قشم (بزرگای گشتاوری ۹/۵) بر اساس دادههای ثبت شده در شبکه لرزه نگاری موقت پژوهشگاه
کوههای زاگرس در جنوب غرب ایران یکی از فعالترین کمربندهای تراستی و چین خورده فعال در حال تغییرشکل سریع در جهان است. جزیره قشم با ۱۱۰ کیلومتر طول، ۱۰-۳۵ کیلومتر پهنا و امتداد شرق شمال شرق در شمال غرب تنگه هرمز در حاشیه جنوبی منطقه برخورد قاره ای زاگرس واقع شده است و بزرگترین جزیره در خلیج فارس است. زمین لرزه ها در زاگرس به ندرت گسلش سطحی ایجاد می کنند و تا به حال بیشتر مشاهدات زمین لرزه های با بزرگی متوسط از مطالعات زلزله شناسی استنباط شده است. پس از وقوع زمین لرزه ۲۰ شهریور ماه ۱۳۸۷ با بزرگای گشتاوری ۹/۵ در جزیره قشم که بزرگترین زمین لرزه دستگاهی ثبت شده در این منطقه است شبکه لرزه نگاری موقت متشکل از پنج ایستگاه لرزه نگاری توسط پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله به مدت دو ماه و نیم در منطقه جهت مطالعه عمق و هندسه گسلش نصب شد. در این مقاله برای کاهش اثر ناهمگنی ساختار سرعت در تعیین محل پس لرزه ها از روش اختلاف دوتایی استفاده گردید. آنالیز پس لرزه های ثبت شده در این شبکه حکایت از فعال شدن بخش شرقی جزیره در غرب شهر قشم دارد. امتداد شمال شرق جنوب غرب و شیبی به سمت جنوب از توزیع پس لرزه ها قابل استنباط است که با نتایج تحلیل تصاویر InSAR و مدلسازی شکل موج زمین لرزه های دور تطابق خوبی نشان می دهد. عمق پس لرزه ها بین ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر عمیقتر از عمق سنتروئید برای این زمین لرزه، نشاندهنده رخداد آنها در لایه پی سنگی در اثر انتقال تنش می باشد. به نظر می رسد نمک هرمز به عنوان یک لایه سست در زیر پوشش رسوبی مانع انتشار گسیختگی به لایه های زیرین شده است. از آنجایی که تمام ضخامت لایه سایزموژن در اثر زمین لرزه اصلی گسیخته نشده است، این امکان وجود دارد که بخشهای زیرین نیز در اثر وقوع زمین لرزه های آتی گسیخته شود.
کاربرد روش تراکم کاهش یافته در بررسی تأثیر ریزدانه غیرپلاستیک بر مقاومت روانگرایی
فرج ا… عسکری، روزبه دبیری، علی شفیعی و محمدکاظم جعفری
بخش وسیعی از خسارات و لطمات وارده بر اثر زمین لرزه، ناشی از مسائل مربوط به خاک و وقوع ناپایداری در آن مانند پدیده روانگرایی خاکهای دانه ای سست و اشباع می باشد. در تحقیقات انجام شده بر روی زلزله هایی که در چهار دهه گذشته اتفاق افتـاده، مشـاهده شده که پـدیده روانگرایی نه تنها در خاکهای ماسه ای تمیز، بلکه در خاکهای مخلوط ماسه- لای، ماسه- رس، ماسه- شن و رسها به وقوع پیوسته است. هدف اصلی در این تحقیق، بررسی آزمایشگاهی اثر میزان درصد ریزدانه غیرپلاستیک (تا ۶۰ درصد لای) در تراکم های نسبی مختلف بر روی نسبت مقاومت تناوبی (CRR) نمونه های ماسه فیروزکوه که به روش نمونه سازی تراکم کاهش یافته ساخته شده اند، مـی باشد. نتـایج مطالعات نشـان می دهد که روش تراکم نمونه سازی کاهش یافته، نه تنها برای خاکهای دانه ای بلکه برای خـاکهای حـاوی ریـزدانه نیز قابل استفاده می باشد. همچنین، با افزایش میزان لای تا ۱۵ درصد، مقاومت روانگرایی خاک افزایش یافته و با افزودن میزان درصد لای تا ۶۰ درصد میزان مقاومت کاهش یافته است.
بررسی شکل پذیری اعضاء و کل سازه در ساختمانهای بتنی دارای سیستم قاب خمشی با شکل پذیری متوسط
غلامرضا قدرتی امیری و سیده نگار کالبدی
شناخت رفتار لرزهای واقعی سازه در تأمین سطح عملکرد مناسب برای سازه، از محورهای اساسی در روشهای نوین طراحی لرزهای می‌باشد. بررسی نتایج زمین‌لرزه‌های پیشین و خسارات وارده به سازه‌های موجود، اهمیت شکل‌پذیری و تأمین آن در سازه را به عنوان موضوعی اساسی در طراحی لرزهای سازه مورد توجه قرار داده است. بر این اساس در این مقاله، به‌منظور بررسی شکل‌پذیری اعضاء در ساختمانهای بتنی، تغییرشکل محتمل برای سازه و هر یک از اعضاء در هنگام زلزله مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش، سه ساختمان بتنی با سیستم باربر قاب خمشی با شکل‌پذیری متوسط با استفاده از تحلیل استاتیکی غیرخطی مدلسازی و تحلیل شده است. در این ارزیابی ضریب کاهش نیرو در اثر شکل‌پذیری سازه، عنوان‌شده در استاندارد ۲۸۰۰ با ضرایب متناظر آن در شیوه‌های طراحی بر اساس عملکرد نظیر ضرایب شکل‌پذیری اعضا (m)، عنوان شده در دستورالعمل بهسازی لرزهای ساختمانهای موجود، مقایسه گردیده است. بر اساس نتایج به‌دست آمده از این تحقیق، به‌طور متوسط ضریب کاهش نیرو برای سیستم باربر جانبی قاب خمشی متوسط برابر ۳/۷ حاصل گردید. همچنین نتایج بررسی معیارهای پذیرش ضریب شکل‌پذیری عضو در روش خطی (ضریب m) و مقدار متناظر آن در روش غیرخطی، مبین انطباق مناسب این دو ضریب در سطح عملکرد مورد نظر می‌باشد.
روشی ساده برای تحلیل غیرخطی اعضای سازه ای بتن مسلح با استفاده از مفاهیم تئوری الیاف
امیرهوشنگ اخویسی و مرجان ربیعی قهفرخی
در این تحقیق، روشی ساده، کارآمد و در عین حال سریع برای تحلیل غیرخطی اعضای سازه ای بتن مسلح بر پایه مفاهیم تئوری فیبری پیشنهاد شده است. در انجام تحلیل غیرخطی از روش تحلیل ماتریسی غیرخطی با استفاده از سطوح گسیختگی بهره گیری می شود. نمودارهای لنگر- انحناء، منحنی های برهمکنش نیروی محوری- لنگر خمشی و سطوح گسیختگی نیروی محوری- لنگرهای دو محوری در فضای سه بعدی برای مقاطع بتن مسلح مستطیل شکل توسط این روش قابل تعیین می باشند. در محاسبه این سطوح رفتار بتن در کشش و فشار به صورت غیرخطی و رفتار فولاد الاستیک پلاستیک ایده آل در نظر گرفته شدند. تحلیل هر عضو سازه ای تحت بارگذاری خارجی، از طریق سنجش مقادیر تنشها و بازتابها با سطح گسیختگی متناظر هر مقطع، در خلال یک روند تحلیل ماتریسی غیرخطی صورت می گیرد. به منظور اعتبار سنجی روش پیشنهادی، نتایج به دست آمده از پیش بینی های عددی با نتایج آزمایشگاهی مقایسه شدند. مقایسه های انجام شده تطابق خوبی با اختلاف کمتر از ۶/۰% در تعیین بار حدی را نشان می دهند که بیانگر معتبر بودن نتایج این روش است.
محمدرضا ذوالفقاری
روند افزایشی خسارات ناشی از سوانح طبیعی در سالهای اخیر به طور مستقیم متأثر از فعالیتهای بشر و پراکندگی سرمایه‌های آسیب‌پذیر در مجاورت منابع خطرهای طبیعی می‌باشد. این سوانح علاوه بر اینکه سبب تلفات جانی و سایر معضلات اجتماعی دیگر می‌شوند، بخش قابل توجهی از جمعیت جهان را مخصوصاً در کشورهای در حال توسعه از نظر اقتصادی تهدید می‌کند. عواقب انسانی بسیار وسیع و ناگوار سوانحی همچون سونامی سوماترا، زلزله بم و زلزله اخیر توهوکو ژاپن توانسته‌اند تا حدودی لزوم وجود ابزار و تمهیدات لازم برای نجات جان انسانها را برجسته نمایند. با این همه به دلیل فقدان سیستم های مبتنی بر مدیریت ریسک در لایه‌های مدیریتی و سیاستگذاری کشورها، اهمیت بار مالی ناشی از سوانح طبیعی و سیستم های باز پرداخت خسارات احتمالی نادیده گرفته می‌شوند. در این مقاله، نقش مدلسازی خسارات و تلفات ناشی از سوانح در مدیریت ریسک و مدیریت بحران سوانح طبیعی بررسی شده است. مشخصات مدل-های نرم‌افزاری تخمین خسارت و کاربردهای آنها در شاخه‌های مختلف مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در این مقاله به طور اخص دو کاربرد مهم این ابزار در مدیریت ریسک در صنعت بیمه و همچنین سامانه‌های تخمین سریع خسارت و تلفات و کاربرد آن در هدایت پاسخ سریع و مدیریت بحران مورد بررسی قرار گرفته است. در انتهای این مقاله دو مورد از سامانه‌های طراحی و توسعه داده شده برای شهر تهران ارائه شده است
