جزیره قشم با میانگین وسعت در حدود ۱۵۵-۱۳۰ کیلومتر مربع و میانگین پهنای ۱۰ کیلومتر در بین عرض جغرافیایی ۲۶/۳۰ تا ۲۷/۱۰ شمالی و طول جغرافیایی ۵۵/۲۰ تا ۵۶/۴۰ در شمال غرب تنگه هرمز (در حدود ۵۷ کیلومتری جنوب غرب بندرعباس) قرار گرفته است. این جزیره را در خلیج فارس و گذرگاه دریایی هرمز، به طرف دریای عمان و اقیانوس هند تشکیل داده است. جزیره قشم به دلیل موقعیت تجاری – اقتصادی خود و وجود منطقه َآزاد تجاری فشم روند توسعه ای سریعی را در سالهای اخیر پشت سر گذاشته و در پیش رو دارد. وقوع زلزله ۱۳۸۴/۹/۶ قشم با بزرگی ۶ و با بر جای گذاشتن ۱۰ کشته و آسیبهای فراوانی که به این منطقه وارد شد، (از جمله روستاهای بسیاری مانند تمبان و گورزین کاملا تخریب شدند)، نیاز به مطالعات جامع در راستای توسعه ساخت و سازهای ایمن را بیش از پیش نمایان ساخت. بخصوص نگاهی به آئین نامه ۲۸۰۰ ایران نشان می دهد که جزیره قشم از لحاظ درجه بندی خطر نسبی زلزله در پهنه با خطر نسبی زیاد قرار گرفته است، لذا امکان وقوع زلزله هایی حتی بزرگتر از زلزله اخیر در آینده در طی زلزله های آتی، علاوه بر اجرای صحیح ساخت و سازها (طراحی و اجرا)، می بایست مطالعات کاملی در رابطه با مسائل لرزه خیری، ژئوتکنیک و زمین شناسی منطقه صورت بگیرد. یکی از این مطالعات که بررسی و استفاده از نتایج آن در کاهش صدمات و آسیبهای وارده در طی زمین لرزه های آتی می تواند مورد توجه قرار بگیرد، بحث اثرات ساختگاهی می باشد. در این پایان نامه برای رسیدن به این هدف، اثرات ساختگاهی در جزیره مورد بررسی قرار گرفته است. برای این مهم در مرحله اول از ۱۷ ایستگاه لرزه نگاری ثابت که به مدت تقریبا ۳ ماه از تاریخ ۱۳۸۴/۹/۱۱ لغایت ۱۳۸۴/۱۲/۷در سرتا سر منطقه مورد مطالعه توسط پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله برای تحقیق در رابطه با لرزه خیزی جزیره قشم نصب گردیده بود (غلام زاده و همکاران ۱۳۸۵، ۱۳۸۴) {۳۲}، استفاده گردید. ایستگاههای نصب شده همگی از نوع دستگاه سه مولفه ای Guralp (CMG-6TD) با فرکانس نمونه برداری ۱۰۰ نمونه در ثانیه بوده اند. همچنین در این پژوهش از حدود ۱۵۰ رخداد لرزه ای که دارای کیفیت سیگنال به نویز بالاتری بودند و در اکثر ایستگاهها نیز ثبت شده بودند، استفاده گردید. بررسی اثرات ساختگاهی در منطقه مورد مطالعه در دو حوزه زمان و فرکانس با استفاده از ۳ روش SSR, H.V و روش معکوس خطی انجام پذیرفت. این ۳ روش با یکدیگر مقایسه شدند و مشخص شد که روند کلی منحنیهای بزرگنمایی بدست آمده با استفاده از این ۳ روش در اکثر ایستگاهها به یک صورت است. همچنین مشاهده شد که دامنه منحنی های بزرگنمایی بدست آمده در اکثر ایستگاهها دارای مقادیر نسبتا کمی می باشند، لیکن در بعضی از ایستگاهها مانند گورزین (gavarzin) و گل نخل (golenaghl) که به ترتیب بر روی رسوبات نرم و متوسط قرار گرفته اند. مقادیر قابل توجهی از بزرگنمایی را می توان مشاهده نمود.
در مرحله بعد اثرات ساختگاهی در منطقه مورد مطالعه با استفاده از ۴۹ ایستگاه خردلرزه سنجی (۲۴ ایستگاه در شهر قشم، ۱۲ ایستگاه در شهر درگهان و ۱۳ ایستگاه در چند نقطه دیگر جزیره) که توسط پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله نصب گردیده بود، مورد بررسی قرار گرفت. دستگاههای لرزه نگاری مورد استفاده از نوع دستگاه سه مولفه ای Guralp (CMG-6TD) با فرکانس نمونه برداری ۱۰۰ نمونه در ثانیه بودند که در حد فاصل بین روزهای ۱۳۸۴/۱۲/۲۱لغایت ۱۳۸۵/۱۲/۲۵ در یک پنجره زمانی ۳۰ دقیقه ای مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان داد که دامنه منحنی های بزرگنمایی بدست آمده در ایستگاههای مستقر در شهر درگهان به علت قرارگیری بر روی خاک نرم مقادیر قابل توجهی را در حدود ۴-۲ در محدوده فرکانسی ۵-۲ هرتز از خود نشان می دهند. در مورد سایر ایستگاههای خرد لرزه سنجی مستقر در چند نقطه دیگر جزیره می توان گفت دامنه منحنی های بزرگنمایی بدست آمده در ایستگاههای مستقر بر روی رسوبات مقادیر قابل توجهی را از خود نشان می دهند. همچنین ارتباط بین اثرات ساختگاهی با توزیع خرابیها در حد امکان بررسی شد، به نظر می رسد که با توجه به منحنی های بزرگنمایی بدست آمده در روستاهای آسیب دیده بالاخص دو روستای تمبان و گورزین؛ علیرغم نزدیکی رومرکز زلزله به این دو روستا، اثرات ساختگاهی در خرابیهای رخ داده بخصوص برای دو روستای تمبان و گورزین سهم موثری داشته باشد.
بررسی اثرات ساختگاهی با استفاده از رکوردهای زلزله و میکروترمرها در جزیره قشم و تاثیر آن در توزیع خرابیهای ناشی از زلزله ۱۳۸۴/۹/۶ قشم/قدس آذر رضا
/توسط Arash Eslamiجزیره قشم با میانگین وسعت در حدود ۱۵۵-۱۳۰ کیلومتر مربع و میانگین پهنای ۱۰ کیلومتر در بین عرض جغرافیایی ۲۶/۳۰ تا ۲۷/۱۰ شمالی و طول جغرافیایی ۵۵/۲۰ تا ۵۶/۴۰ در شمال غرب تنگه هرمز (در حدود ۵۷ کیلومتری جنوب غرب بندرعباس) قرار گرفته است. این جزیره را در خلیج فارس و گذرگاه دریایی هرمز، به طرف دریای عمان و اقیانوس هند تشکیل داده است. جزیره قشم به دلیل موقعیت تجاری – اقتصادی خود و وجود منطقه َآزاد تجاری فشم روند توسعه ای سریعی را در سالهای اخیر پشت سر گذاشته و در پیش رو دارد. وقوع زلزله ۱۳۸۴/۹/۶ قشم با بزرگی ۶ و با بر جای گذاشتن ۱۰ کشته و آسیبهای فراوانی که به این منطقه وارد شد، (از جمله روستاهای بسیاری مانند تمبان و گورزین کاملا تخریب شدند)، نیاز به مطالعات جامع در راستای توسعه ساخت و سازهای ایمن را بیش از پیش نمایان ساخت. بخصوص نگاهی به آئین نامه ۲۸۰۰ ایران نشان می دهد که جزیره قشم از لحاظ درجه بندی خطر نسبی زلزله در پهنه با خطر نسبی زیاد قرار گرفته است، لذا امکان وقوع زلزله هایی حتی بزرگتر از زلزله اخیر در آینده در طی زلزله های آتی، علاوه بر اجرای صحیح ساخت و سازها (طراحی و اجرا)، می بایست مطالعات کاملی در رابطه با مسائل لرزه خیری، ژئوتکنیک و زمین شناسی منطقه صورت بگیرد. یکی از این مطالعات که بررسی و استفاده از نتایج آن در کاهش صدمات و آسیبهای وارده در طی زمین لرزه های آتی می تواند مورد توجه قرار بگیرد، بحث اثرات ساختگاهی می باشد. در این پایان نامه برای رسیدن به این هدف، اثرات ساختگاهی در جزیره مورد بررسی قرار گرفته است. برای این مهم در مرحله اول از ۱۷ ایستگاه لرزه نگاری ثابت که به مدت تقریبا ۳ ماه از تاریخ ۱۳۸۴/۹/۱۱ لغایت ۱۳۸۴/۱۲/۷در سرتا سر منطقه مورد مطالعه توسط پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله برای تحقیق در رابطه با لرزه خیزی جزیره قشم نصب گردیده بود (غلام زاده و همکاران ۱۳۸۵، ۱۳۸۴) {۳۲}، استفاده گردید. ایستگاههای نصب شده همگی از نوع دستگاه سه مولفه ای Guralp (CMG-6TD) با فرکانس نمونه برداری ۱۰۰ نمونه در ثانیه بوده اند. همچنین در این پژوهش از حدود ۱۵۰ رخداد لرزه ای که دارای کیفیت سیگنال به نویز بالاتری بودند و در اکثر ایستگاهها نیز ثبت شده بودند، استفاده گردید. بررسی اثرات ساختگاهی در منطقه مورد مطالعه در دو حوزه زمان و فرکانس با استفاده از ۳ روش SSR, H.V و روش معکوس خطی انجام پذیرفت. این ۳ روش با یکدیگر مقایسه شدند و مشخص شد که روند کلی منحنیهای بزرگنمایی بدست آمده با استفاده از این ۳ روش در اکثر ایستگاهها به یک صورت است. همچنین مشاهده شد که دامنه منحنی های بزرگنمایی بدست آمده در اکثر ایستگاهها دارای مقادیر نسبتا کمی می باشند، لیکن در بعضی از ایستگاهها مانند گورزین (gavarzin) و گل نخل (golenaghl) که به ترتیب بر روی رسوبات نرم و متوسط قرار گرفته اند. مقادیر قابل توجهی از بزرگنمایی را می توان مشاهده نمود.
در مرحله بعد اثرات ساختگاهی در منطقه مورد مطالعه با استفاده از ۴۹ ایستگاه خردلرزه سنجی (۲۴ ایستگاه در شهر قشم، ۱۲ ایستگاه در شهر درگهان و ۱۳ ایستگاه در چند نقطه دیگر جزیره) که توسط پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله نصب گردیده بود، مورد بررسی قرار گرفت. دستگاههای لرزه نگاری مورد استفاده از نوع دستگاه سه مولفه ای Guralp (CMG-6TD) با فرکانس نمونه برداری ۱۰۰ نمونه در ثانیه بودند که در حد فاصل بین روزهای ۱۳۸۴/۱۲/۲۱لغایت ۱۳۸۵/۱۲/۲۵ در یک پنجره زمانی ۳۰ دقیقه ای مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان داد که دامنه منحنی های بزرگنمایی بدست آمده در ایستگاههای مستقر در شهر درگهان به علت قرارگیری بر روی خاک نرم مقادیر قابل توجهی را در حدود ۴-۲ در محدوده فرکانسی ۵-۲ هرتز از خود نشان می دهند. در مورد سایر ایستگاههای خرد لرزه سنجی مستقر در چند نقطه دیگر جزیره می توان گفت دامنه منحنی های بزرگنمایی بدست آمده در ایستگاههای مستقر بر روی رسوبات مقادیر قابل توجهی را از خود نشان می دهند. همچنین ارتباط بین اثرات ساختگاهی با توزیع خرابیها در حد امکان بررسی شد، به نظر می رسد که با توجه به منحنی های بزرگنمایی بدست آمده در روستاهای آسیب دیده بالاخص دو روستای تمبان و گورزین؛ علیرغم نزدیکی رومرکز زلزله به این دو روستا، اثرات ساختگاهی در خرابیهای رخ داده بخصوص برای دو روستای تمبان و گورزین سهم موثری داشته باشد.