تدوین سامانه تولید نقشه‌های لرزش برای پهنه ایران/پورمحمد شاهوار محمد

در این مطالعه سامانه تولید نقشه‌های لرزش زمین پس از وقوع زمین‌لرزه جهت اطلاع رسانی تهیه، ونتایج آن ارائه شده است.در ابتدا، از آنجایی تاکنون کاتالوگ جامع لرزه‌خیزی برای رویدادهای ایران تهیه و ارائه نشده است، در گام اول تمامی رویدادهای لرزه‌ای گزارش شده توسط مراکز داخلی و بین‌المللی گردآوری شد و با مقایسه رویدادها با یکدیگر، داده‌های تکراری با توجه به الویت و دقت کاتالوگ اصلی، حذف و کاتالوگ نهایی بصورت یکپارچه تهیه گردید. با توجه به اینکه برای گزارش رویدادهای جمع‌آوری شده، از مقیاس‌های مختلفی استفاده شده بود، ارائه یک بزرگای یکسان برای تمامی رویدادها، جهت کاربردی شدن کاتالوگ، بسیار لازم و ضروری بود. بدین جهت روابط تبدیلی مقیاس‌های مختلف بزرگا با یکدیگر با توجه به در نظر گرفتن تفاوت‌های تکتونیکی منطقه برآورد و ارائه شده است. همچنین با رده‌بندی روابط تهیه شده و تبدیل بزرگاهای مختلف به بزرگای گشتاوری (MW)، کاتالوگ یکنواخت نهایی به دو صورت، ‎۱) رویدادهای اصلی (Declustered) که با حذف پس‌لرزه و پیش‌لرزه بدست آمده و ‎۲) تمامی رویدادها (Non-Dclustered)، جهت کاربردهای مختلف از جمله تحلیل خطر ارائه شده است. همچنین از روابط تبدیل بزرگای بدست آمده، جهت تبدیل بزرگاهای محلی ML و MN به بزرگای گشتاوری جهت بهبود عدم قطعیت بزرگای رویداد، در برآورد نقشه‌های لرزش استفاده شده است. در گام بعدی، روابط تبدیلی شدت برای پارامترهای مختلف جنبش زمین ارائه شده است. بدین منظور، ابتدا رویدادهای مهم ایران که دارای شتاب‌نگاشت ثبت شده هستند، انتخاب و برای موقعیت مکانی شتاب‌نگارها، شدت خرابی بر مبنای مرکالی اصلاح شده برآورد گردید. تخمین شدت‌های فوق‌الذکر، با استفاده از گزارش‌های میدانی، کاتالوگ‌های موجود بر مبنای شدت، گزارشات سازمان‌های مرتبط و گزارشات خبری رسانه‌ها امکان‌پذیر گردید. سپس بعد از پردازش شتاب‌نگاشت‌ها و استخراج پارامترهای مورد نیاز، با استفاده از برازش متعامد، روابط تبدیلی شدت برای حداکثر شتاب زمین، حداکثر سرعت زمین و شتاب طیفی ‏۳٫‏‎‏۰ ثانیه ارائه شده اند. ‏از آنجایی که این روابط بر اساس آخرین داده های موجود شتاب‌نگاری و شدت، و برمبنای الگوریتم مناسبی بدست آمده‌اند، می توان دقت بهتر و سازگاری مناسب‌تری را برای تولید نقشه های لرزش برای رویدادهای لرزه‌ای ایران ارائه نمود. همچنین از آنجا که تاثیر روابط تخمین جنبش زمین بر روی نتایج نهایی سهم بسزایی دارد، داده‌های شتاب‌نگاری ایران پس از تصحیح و پردازش با روابط تخمینی که با استفاده از بانک داده‌های مناسب و با در نظر گرفتن پارامترهای اساسی چشمه و مسیر بدست آمده‌اند، مقایسه شدند و بهترین روابط برای پارامترهای سرعت، شتاب زمین و شتاب طیفی مشخص گردیدند. مقایسه روابط فوق‌الذکر بر اساس روش تئوری اطلاعات و برمبنای میزان افت داده‌ها استوار بوده و نتایج آن بصورت کمی بیان شده است. از دیگر کارهای صورت گرفته، برآورد نوع خاک با استفاده از گرادیان توپوگرافی بوده که برای داده‌های ایران مقایسه و برآورد گردید. همچنین چگونگی تدوین سامانه تولید نقشه های لرزش برای ایران و چگونگی استفاده از داده های مختلف و ترکیب داده ها با یکدیگر توضیح داده شده است.جهت ترکیب داده‌های مختلف نیز در ابتدا روش بیزی مورد استفاده قرار گرفت، اما بدلیل وابستگی زیاد این روش به رابطه‌های تخمین (و تبدیل) پارامترهای جنبش زمین، در نهایت از روش ترکیب وزنی استفاده شد تا بتوان مقدار عدم قطعیت را تا حد امکان کاهش داد. در خاتمه نیز زمین‌لرزه‌های مهم رویداده در سال‌های ‎۱۳۸۹ الی ۱۳۹۱ (‎۲۰۱۰ الی ‎۲۰۱۲ میلادی) انتخاب و جنبه‌های مختلف آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته و نقشه‌های لرزش تولید شده برای آن‌ها ارائه شده است. همچنین داده‌های شتاب‌نگاری برای ‎۴۸ زمین‌لرزه بزرگ و مهم ایران، رویداده در سال‌های ‎۱۳۵۶ الی ۱۳۹۱ (‎۱۹۷۷ الی ‎۲۰۱۲ میلادی)، تصحیح و پردازش شدند و پارامترهای مورد نیاز استخراج شده و نقشه‌های لرزش برای این ‎۴۸ رویداد برآورد و ارائه شده است.