محاسبه پارامترهای لرزه‌خیزی برای منطقه البرز مرکزی
علی بیت‌اللهی، پانته‌آ معتمد
جانمایی و تمرکز خردلرزه‌ها در البرز مرکزی بیانگر تجمع تنش و آزاد شدن انرژی و به طور کلی مبین فعال بودن منطقه از دیدگاه تکتونیکی است که مستلزم بررسیهای بیشتر می‌باشد. به منظور مطالعه لرزه‌خیزی منطقه البرز مرکزی مساحتی در حدود ۱۸ هزار و ۹۰۹ کیلومتر مربع واقع در َ۵۲ ˚۳۴ تا َ۲۰ ˚۳۶ عرض شمالی و َ۱۵ ˚۵۰ تا َ۸ ˚۵۳ طول شرقی مورد توجه قرار گرفت. در پژوهش حاضر از دیدگاه بررسی پارامترهای لرزه‌خیزی، جمع‌آوری و پالایش داده‌ها به منظور محاسبات آماری برای محاسبه پارامترهای لرزه‌خیزی a-value ، b-value ، minλ، کمترین بزرگی Mc ، بزرگترین بزرگا Mmax و بر اساس آنها، دوره بازگشت زمین‌لرزه‌های منطقه صورت پذیرفته است. مقادیر به دست آمده برای ضرایب لرزه-خیزی a و b در نمودار بزرگی- فراوانی مدل گوتنبرگ- ریشتر، بیانگر وضعیت لرزه‌خیزی منطقه مورد مطالعه می-باشد؛ به گونه‌ای که بالا بودن مقدار a-value در طول حدود ۵۱ درجه بیانگر توان بالای لرزه‌خیزی در این محدوده است. همچنین بیشترین مقدار b-value در همین طول ۵۱ درجه مشاهده می‌شود، ولی کاهش آن به سمت شرق منطقه حاکی از پتانسیل بالای منطقه برای وقوع زلزله‌های با بزرگای بیشتر است. از آنجا که پارامترهای لرزه‌خیزی بیانگر وضعیت لرزه‌خیزی منطقه و میزان فعالیت گسلهای منطقه می‌باشد، محاسبه پارامترهای فوق آشکار می‌نماید نواحی مهم از لحاظ فعالیت لرزه‌خیزی چه مناطقی هستند.
بررسی اثر زلزله‌های حوزه نزدیک و دور بر رفتار لرزه‌ای چند نوع سازه مختلف
محمد داوودی، رضا فیضی، نوید هادیانی
رکوردهای ثبت شده از زمین‌لرزه‌های اخیر نشان می‌دهد که زلزله‌های حوزه نزدیک دارای ویژگیهای متفاوتی نسبت به زلزله-های حوزه دور می‌باشند. در مجموع بیشتر این ویژگیها، در اثر پدیده مهم جهت‌پذیری پیشرونده در زلزله‌های حوزه نزدیک می‌باشد. این پدیده باعث می‌شود مؤلفه عمود بر گسل نگاشتهای ثبت شده در نزدیک گسل، دارای پالس‌هایی با پریود بلند در نگاشت سرعت باشند. همچنین در اکثر این نگاشتها، تقریباً کل انرژی زلزله، در این پالس‌ها جمع می‌شود که ورود یکباره انرژی به سازه، تغییرشکلهای بزرگی ایجاد می‌نماید. در این مقاله ضمن بررسی موارد مذکور و تمرکز بر خصوصیات مختلف زلزله‌های حوزه نزدیک در مقایسه با زلزله‌های حوزه دور، به بررسی اثرات آنها در سازه‌های مختلف ازجمله سازه‌های یکدرجه آزاد، سازه-های چند درجه آزاد، پلها، سدهای بتنی و سدهای خاکی پرداخته شده است.
ارزیابی آسیب‌پذیری لرزه‌ای مدارس شهرکرد به کمک منحنی‌های شکنندگی لرزه‌ای
افشین کلانتری، امید بهار، جعفر نجفی چالشتری، سیاوش صادقی
ساختمان مدارس با توجه به ماهیت آنها از جنبه‌های گوناگون نظیر کاربری، اهمیت، کارفرما، فرم معماری، نحوه نظارت و مصالح مورد استفاده، ضوابط و معیارهای بارگذاری و طراحی لرزه‌ای عمدتاً شباهتهای فراوانی دارند. محاسبه شکنندگی لرزه‌ای به صورت موردی برای چند مدرسه، برآورد مناسبی از وضعیت آسیب‌پذیری مجموعه-ای از ساختمانهای مدارس را امکانپذیر می‌سازد. در این مطالعه، آسیب‌پذیری لرزه‌ای این سازه‌ها در کشور از طریق مطالعه موردی مدارس شهرکرد و برآورد منحنی‌های شکنندگی لرزه‌ای صورت گرفته است. به این منظور، سه ساختمان با اسکلت فولادی و سه ساختمان با اسکلت بتن‌آرمه انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. برای برآورد آسیب‌پذیری لرزه‌ای این ساختمانها به صورت تابعی از مشخصه‌های حرکت قوی زمین و پارامترهای طراحی از برآورد مقادیر شکنندگی لرزه‌ای تحلیلی استفاده شده است. برای تحلیل تاریخچه زمانی غیرخطی سازه‌های مورد بررسی توسط نرم‌افزار SAP 2000 V11 ، تعداد ۲۰ جفت شتابنگاشت انتخاب شد. به عنوان معیار شکست، از دو معیار جابه‌جایی جانبی مندرج در نشریه FEMA 356 برای دو سطح عملکرد IO و Ls و معیار جابه‌جایی مندرج در استاندارد ۲۸۰۰ استفاده شده است. با استفاده از اطلاعات به دست آمده از تحلیل غیرخطی برای هر یک از معیارهای شکست انتخابی منحنی‌های شکنندگی با فرض توزیع دو پارامتری لگاریتمی نرمال برای هر یک از ساختمانها برآورد و ترسیم می‌گردند. در بررسی نتایج، شکنندگی لرزه‌ای سازه مدارس با منحنی‌های مشابه مربوط به ساختمانهای مسکونی مقایسه شده است.
عملکرد لرزه‌ای قابهای خمشی بتن مسلح بر اساس تحلیل خسارت استاتیکی
علیرضا حبیبی، مهدی ایزدپناه، آزاد یزدانی
مشاهده میزان خسارت وارد بر سازه‌ها در چند سال اخیر نشان داد که هر چند سازه‌های طراحی شده بر اساس ضوابط لرزه‌ای موجود، در حفظ ایمنی افراد، مناسب عمل کرده‌اند اما دامنه خرابیهای ایجاد شده در سازه‌ها و خسارت اقتصادی وارده، بسیار گسترده و خارج از انتظار بوده است. این موضوع سبب تغییر ضوابط آیین‌نامه‌ها و حرکت آنها به سمت طراحی بر اساس عملکرد، به عنوان روشی مبتنی بر پذیرش تغییرمکان و شکل‌پذیری مورد انتظار گردید. از مهمترین موضوعها در طراحی عملکردی تعیین و پیش‌بینی میزان خسارت وارد بر سازه‌ها می‌باشد و به این منظور در استانداردهای مربوطه، سطوح و حدود مشخصی ارائه شده است. هدف اصلی از تحقیق حاضر، ارزیابی سطوح ذکر شده در کاهش دادن خسارتهای سازه-ای می‌باشد. در این راستا، شاخصهای خسارت حاصل از تحلیل دینامیکی و استاتیکی غیرخطی با یکدیگر مقایسه می‌شوند. همچنین عملکرد آیین‌نامه آبا و استاندارد ۲۸۰۰ در محدود نمودن خسارت وارد بر قابهای خمشی بتن مسلح ارزیابی می‌شود. به این منظور تحلیل دینامیکی و استاتیکی غیرخطی روی چندین قاب خمشی بتن مسلح تحت اثر هفت رکورد زلزله مناسب انجام شد. سپس خسارتهای استاتیکی و دینامیکی با یکدیگر مقایسه شدند. نتایج حاکی از این است که، معیار تغییرشکل نسبی ارائه شده در استانداردهایی چون FEMA و ATC40 به دلیل در نظر نگرفتن ظرفیت نهایی سازه‌ها نمی‌تواند به تنهایی میزان خسارت وارد بر سازه‌ها را به خوبی منعکس کند. در حالی که معیار پیشنهادی این تحقیق که بر اساس شکل-پذیری سازه‌ها می‌باشد، خسارت وارد بر سازه‌ها را به طور مناسبی می‌تواند پیش‌بینی نماید.
بررسی رفتار دیوار آجری غیرمسلح به کمک تحلیل بارافزون
محمدحسین ثقفی، سروش صفاخواه، علی خیرالدین
ساختمانهای مصالح بنایی غیرمسلح، طیف گسترده‌ای از ساختمانهای موجود در کشور را تشکیل می‌دهد. بررسی آمار مرگ و میر و انهدام در ساختمانها مؤید این مطلب است که، ساختمانهای بنایی، بیشترین صدمات ناشی از زلزله را به خود دیده است. همچنین این ساختمانها رفتار لرزه‌ای مناسبی را از خود نشان ندادند، که علت اصلی آن را می‌توان کمبود شکل‌پذیری مناسب آنها جستجو کرد. تنها عناصر سازه‌ای این‌گونه ساختمانها دیوارهای برشی بنایی می‌باشد که نقش باربری ثقلی و جانبی را بر عهده دارند. در این مقاله، به بررسی پارامترهای مقاومتی مؤثر بر رفتار و مودهای شکست دیوار بنایی غیرمسلح و سپس به معرفی روشهای مختلف مدلسازی عددی، میکرو مدلسازی و ماکرو مدلسازی دیوار بنایی غیرمسلح پرداخته شده است. همچنین به بررسی رفتار داخل صفحه یک دیوار بنایی غیرمسلح (URM) تحت اثر توأم بارهای قائم و برش درون صفحه به صورت بارافزون (Pushover) ، مدلسازی شده به روش ماکرو به کمک نرم‌افزار المان محدود ANSYS پرداخته شده است. نتایج عددی به دست آمده از روش المانهای محدود با نتایج آزمایشات انجام گرفته بر روی دیوار بنایی غیرمسلح مقایسه شده و صحت مدلسازی مورد ارزیابی قرار گرفته است. در انتها تأثیر پارامتر مقاومت کششی دیوار بنایی غیرمسلح بر روی رفتار غیرخطی دیوار با استفاده از روش اجزای محدود بررسی گردیده است.
مروری بر توسعه بیمه زلزله در ژاپن برای بخش ساختمان و مسکن
مرتضی بسطامی
در این مقاله، تجربیات و الگوی توسعه بیمه زلزله در ژاپن برای بخش ساختمان و مسکن بیان خواهد شد. در ابتدا به ویژگی کلی زلزله‌های ژاپن پرداخته خواهد شد و سپس روند توسعه بیمه زلزله در ژاپن با مرور تاریخی مسأله و سیر تکاملی قانون بیمه زلزله این کشور و اصلاحیه‌های هفتگانه آن با بیان تغییرات عمده آنها تشریح و تعریف انواع بیمه پوشش خسارات زلزله ساختمان آورده می‌شود. در ادامه ساختار بیمه اتکایی زلزله در ژاپن و شرکت بیمه اتکایی ژاپن معرفی می‌گردد. در همین بخش نقش دولت و نحوه حمایت دولت از این نوع بیمه و سهم شرکتهای خصوصی بیمه اموال، سهم دولت و شرکت بیمه اتکایی ژاپن بیان شده است. بحث ذخیره تعهدات این نوع بیمه با توجه به الزام قانونی آن و شرایط خاص زلزله‌ها و خسارات ناشی از آنها مورد بحث قرار می‌گیرد. در ادامه، نحوه پیش‌بینی خسارات ساختمان در زلزله و پارامترهای مؤثر در برآورد خسارات ساختمان و لوازم زندگی داخل آن آورده شده و مدل محاسبات نرخ حق بیمه خالص برای بیمه‌نامه زلزله ساختمان و مسکن در ژاپن نشان داده خواهد شد. به عنوان ارزیابی موفقیت الگوی توسعه مورد نظر برای بیمه زلزله بخش ساختمان و مسکن، وضعیت رشد این نوع بیمه در ژاپن در بیش از دو دهه اخیر مورد ارزیابی قرار گرفته است که بیانگر رشد موفقیت‌آمیز این نوع بیمه است.
