مطالعه گسلهای فعال استان زنجان

چکیده
ناحیه بشدت تغییر شکل یافته زنجان در بین دو کمربند چین‌خورده- رانده البرز در شمال و زاگرس در جنوب واقع است. جابه‌جایی عوارض ریخت‌شناختی در طول گسلهای اصلی این ناحیه مبیّن آن است که همگرایی بین عربستان و اوراسیا عمدتاً توسط گسلهای امتدادلغز راستگرد با روند شمال غرب- جنوب شرق مستهلک گردیده است. همچنین به نظر می‌رسد این گسلها ادامه جنوب شرقی گسل شمال تبریز و دیگر گسلهای امتدادلغز راستگرد در شمال غرب ایران و جنوب شرق ترکیه باشند.
هدف از این گزارش تعیین تغییرشکل فعال ساختاری در ناحیه زنجان با استفاده از شواهد مرفولوژیکی است. جابه‌جایی منظم آبراهه‌ها در طول گسلهای سلطانیه، ماهنشان و منجیل با راستای شمال غرب- جنوب شرق بر حرکات امتدادلغز راستگرد در طول آنها دلالت دارد. از آنجا که گسلهای امتدادلغز چپگرد نظیر رودبار، ایپک، شمال تهران، مشا و طالقان با راستای متمایل به شرقی – غربی با گسلهای امتدادلغز راستگرد مذکور تشکیل گوه‌های ساختاری متعددی می‌دهند، به نظر می‌رسد کوتاه‌شدگی در این ناحیه با حرکات جانبی بلوک‌های ساختاری همراه باشد. سازوکارهای مشابه با آنچه ذکر شد، توسط محققین پیشین برای بخشهای غربی البرز مرکزی ارائه گردیده است.
وجود گسلهای فعال در ناحیه زنجان مبیّن آن است که علی‌رغم عدم مشاهده زمین‌لرزه‌های فراوان در سده‌های اخیر، این منطقه توان لرزه‌خیزی نسبتاً زیادی دارد.

واژه‌های کلیدی
گسل فعال، زمین‌ساخت، لرزه‌خیزی، زنجان، ایران