لازم به ذکر است که تشکّل های مردمی و سازمان های مردم نهاد (سمن ها) در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در انجام اقدامات مرتبط با حمایت از اقشار ضعیف جامعه، ارایه خدمات بشردوستانه، حفاظت از محیط زیست و بسیاری دیگر از فعالیت ها نقشی محوری دارند. یکی از حوزه های فعالیت این تشکل ها نیز در زمینه مدیریت بحران بلایای طبیعی می باشد. البته علیرغم اینکه کشور ایران در طول تاریخ همواره در معرض وقوع مخاطرات طبیعی ویرانگری با منشأ زمین شناختی یا آب و هواشناختی بوده، ولی اقدامات نهادهای مردمی در حوزه مدیریت بحران بسیار محدود و اغلب معطوف به ارائه خدمات به آسیب دیدگان پس از رخداد سوانح بوده است و فعالیت های چندانی در زمینه کاهش ریسک سوانح طبیعی و پیشگیری از وقوع آنها توسط این نهادها انجام نگرفته است. به علاوه نحوه هماهنگی و تعامل این نهادها با دستگاه های حاکمیتی ذیربط نیز به عنوان یکی از چالش های نظام مدیریت بحران در کشور مطرح است. این مسأله سبب شده که امکان استفاده از ظرفیت های تشکّل های مردمی و سمن ها در این حوزه به شکل مناسب فراهم نشود.
به منظور ارایه راهکارهایی برای بهبود عملکرد تشکل های مردمی و سمن ها در حوزه مدیریت بحران سوانح طبیعی، در این کتاب، ضمن معرفی بستر قانونی و ساختارهای سازمانی موجود برای فعالیت این تشکل ها در عرصه مدیریت بحران، عملکرد آنها در برخی سوانح طبیعی رخداده در کشور طی دو دهه اخیر ارزیابی شده است. همچنین در ادامه برخی تجارب موفق خارجی در زمینه چگونگی جلب مشارکت نهادهای مردمی در فعالیت های مرتبط با کاهش ریسک سوانح و مدیریت بحران معرفی گردیده است. در نهایت نیز براساس ارزیابی وضعیت موجود و تحلیل تجارب موفق جهانی، مهمترین اقداماتی که برای توانمندسازی و ایجاد ظرفیت های لازم برای مشارکت سمن ها و تشکّل های مردمی در عرصه مدیریت بحران می بایست مورد توجه قرار گیرند، ارایه شده است. این اقدامات در محورهایی نظیر نحوه بهبود جایگاه نهادهای مردمی در نظام مدیریت بحران، و چگونگی ارتقای مشارکت آنان در حوزه های پیشگیری و کاهش ریسک، آمادگی، واکنش اضطراری، و بازتوانی و بازسازی دسته بندی شده اند.
با توجّه به تنوع اقدامات نهادهای مردمی در عرصه مدیریت بحران، راهکارهایی نیز به منظور دسته بندی فعالیت این نهادها در حوزه های مرتبط ارایه شده است تا امکان اولویت بندی و اجرای اقدامات موردنظر در هر زمینه و تخصصی سازی فعالیت ها فراهم شود. در این دسته بندی فعّالیت های مختلف مورد نیاز، در بازه های زمانی کوتاه مدّت تا بلندمدّت تعیین شده تا با توجّه به ظرفیت های موجود به مرحله اجرا گذاشته شوند. همچنین نحوه رفع محدودیت های مرتبط با مدیریت بحران جامعه محور در کشور نیز در این راهنما مورد بحث قرار گرفته است. لازم به ذکر است که در تدوین این راهنما از نظرات نمایندگان برخی از سمن ها، افراد صاحب نظر در این عرصه و همچنین تعدادی از مسئولین ذیربط نیز استفاده شده است تا راهکارهای ارایه شده قابلیت اجرایی بیشتری داشته باشند.