مطالعه ای بر رفتار سیستم های آبرسانی در برابر زلزله
محمود حسینی، غلامرضا هروی
نظر به اهمیت فراوان سیستم های آبرسانی از یک سو و احتمال بالای وقوع زلزله در نقاط مختلف کشور از جمله تهران از سوی دیگر، لازم است که آسیبپذیری این سیستم ها در برابر زلزله و روشهای کاهش آسیبپذیری آنها بیشتر مورد توجه قرار گیرد. در این راستا، در نوشتار حاضر، ابتدا سیستم های آبرسانی و مؤلفههای آنها به عنوان یکی از شریانهای حیاتی مهم معرفی شده و با توضیح مختصری در مورد علل آسیبپذیری این سیستم ها در برابر آثار زلزله به پیامدهای آسیبدیدگی آنها اشاره شده است. سپس با تمرکز بر شبکه‌های توزیع آب، خطرهای ناشی از زلزله که این شبکه‌ها را تهدید می کند، مشروحاً معرفی گردیده و به دنبال آن روشهای کاهش آسیبپذیری و مسائلی که برای شرایط اضطراری باید مدنظر قرار گیرند مورد بحث قرار گرفته اند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان میدهد که میتوان با تمهیدات مناسب، بسیاری از پیامدهای نامطلوب حاصل از آسیبدیدگیهای احتمالی ناشی از زلزله را کاهش داد.
تحلیل اندرکنش دینامیکی سد و مخزن به روش لاگرانژ- لاگرانژ
اصغر وطنی اسکویی
در تحلیل اندرکنش آب سازه به روش لاگرانژ- لاگرانژ به وسیله اجزای محدود، متغیرهای هر دو محیط تغییرمکانها فرض می شوند. در این روش، برای از بین بردن مدهای با انرژی صفر، از خاصیت غیرپیچشی محیط سیال استفاده می شود و پارامترهای مذکور در روی قطر ماتریس ارتجاعی محیط سیال، باعث از بین رفتن صفرها در روی قطر ماتریس مزبور می شود. برای آزمایش فرمولها بزرگترین بلوک از ۳۷ بلوک سد پاین فلت (Pine Flat)تحت مؤلفه افقی زلزله ۱۸ مه ۱۹۴۰ السنترو با ضرایب مختلف استهلاک مطالعه شده و مقایسه‌های لازم انجام پذیرفته است.
بیمه زلزله ساختمان و ایمن سازی ساخت و ساز در کشور
یدالله ویسه، محسن غفوری آشتیانی
کشورهایی که در معرض سوانح طبیعی قرار دارند، در دوره‌های زمانی مختلف با مسأله جبران خسارتهای ناشی از این سوانح روبرو هستند. برای جبران این خسارتها، یک سیستم مطمئن بیمهء سوانح طبیعی می تواند پشتوانه مالی مناسبی برای بهسازی و بازسازی باشد.
بیمه می تواند با نرخ بندی مناسب و بکارگیری معیارهای بازدارنده از جلمه: طراحی ضد زلزله در کاهش آثار سوء ناشی از سوانح بسیار مؤثر باشد. در برخی کشورها از تدابیر بیمه حوادث مرکب برای پوشش چند نوع خطر استفاده می شود. البته تاکنون با این مسأله به طور جدی برخورد نشده و لازم است که با مساعی بیشتر و کاربرد تجربههای مکتسب، تدابیر اقتصادی تر و مؤثرتری مبتنی بر یک پایه علمی قابل قبول اتخاذ شوند. در حال حاضر، جهت کسب اطلاعات بیشتر پیرامون سوانح طبیعی و آسیبپذیری عناصر در معرض خطر مشکلاتی وجود دارند. از جمله آنکه اطلاعات موجود به آسانی قابل تبدیل به روشهای کاربری زمین یا ساختمان سازی نیستند. استفاده از این اطلاعات در تحلیل، هزینه سود و تبیین روشهای بیمه نیز کار سادهای نیست. گاه ممکن است به دلیل افزایش خسارتها نسبت به منابع مالی صنعت بیمه، تأمین پوشش مناسب بیمهای با مشکلاتی مواجه شود.
بیمه یک نظم تجاری و مالی وابسته به تمایل و توانایی بیمهگذار در پرداخت حق بیمهء معین است. اگر تمایل و توانایی پرداخت حق بیمه وجود نداشته باشد، بحث بیمه برای سوانح طبیعی نمیتواند آنگونه که باید، مفید واقع شود. بیمه تجارتی همواره به عنوان راه حلی برای کاهش خسارتهای سوانح طبیعی در نظر گرفته شده است. با این حال، این سوانح عامل اصلی خسارتهای سنگین برای صنعت بیمه به شمار میروند.
استفاده از مکانیسم های تجارتی طراحی شده برای حوادث کوچک عادی، درمورد حوادث شدید و نادر به طوری که مؤثر و اقتصادی باشد، مشکلات زیادی را به همراه دارد.
در این نوشتار، با تجزیه و تحلیل و نقد روشهای بیمه در کشورهای دیگر، چگونگی محاسبه تعرفهء بیمه و بیمه مسؤولیت ساخت وساز جهت ایمنی ساختمانها به اختصار ارائه شده اند.
کالب زنی دستگاههای لرزه نگاری
فرزام یمینی فرد
سیگنال های لرزه ای که در یک ایستگاه لرزه نگاری ثبت می شوند با حرکت واقعی زمین تفاوت دارند. لرزه نگارها به استثنای لرزهنگارهای فیدبکی که پاسخ دامنه و فاز تخت دارند، مانند یک فیلتر عمل می کنند و محتوای سیگنال های لرزهای را تغییر می دهند. به همین دلیل، عموماً ثابت میرایی سیستم، نزدیک میرایی بحرانی و برابر ۰٫۷ انتخاب می شود تا این تغییرات حداقل باشد. قبل از تفسایر سیگنال های ثبت شده باید اثر پاسخ فرکانسی دستگاه را از روی داده‌ها حذف نمود؛ زیرا، دامنه‌های حرکت زمین مورد توجهند نه دامنه‌های ثبت شده. بعلاوه، پاسخ فرکانسی دستگاه لرزه نگاری به علت فرسایش قطعات مکانیکی، الکتریکی و الکترونیکی با گذشت زمان تغییر می کند و هدف کالب زنی (Calibration) دستگاههای لرزه نگاری، نظارت بر این تغییرات و تعیین پاسخ فرکانسی سیستم در زمان کالب زنی برای انجام عمل تصحیح دستگاهی با دقت لازم است و باید به دو نکته توجه نمود: یکی آنکه این تغییرات تا حد مجاز باشد و دیگر آنکه تصحیح دستگاهی برای هر واقعهء لرزه ای با کمک منحنی پاسخ به دست آمده از عمل کالب زنی در نزدیکترین زمان به زمان ثبت آن واقعه انجام گیرد. در نتیجه، کالب زنی لرزه سنجها در فواصل زمانی مناسب از اهمیت ویژه ای برخوردار است و عدم توجه به آن خطاهای قابل توجهی را در تحلیل امواج ثبت شده وارد خواهد کرد.
به طور کلی، بزرگنمایی یا پاسخ دامنهء لرزه سنجها با اعمال یک جا به جایی یا نیروی شناخته شده به جرم لرزه سنج و تحلیل خروجی روی نگاشت تعیین می شود. حرکت نشان داده شده روی نگاشتهای لرزه ای فقط به دلیل بزرگنمایی متفاوت در فرکانسهای مختلف با حرکت واقعی زمین تفاوت ندارد، بلکه یک تغییر فاز بین عمل ثبت و حرکت زمین وجود دارد که به خواص لرزه نگار (دوره آزاد و میرایی) بستگی دارد. دانش دقیق پاسخ فرکانسی لرزه نگار شامل پاسخ دامنه و پاسخ فاز، محاسبهء حرکت واقعی زمین را امکان پذیر می سازد.
اولین عملیات نوفه سنجی با استفاده از لرزه سنج های باند پهن و کوتاه دوره
علیرضا علینقی، مصطفی علامه زاده، امیرمنصور فرهبد
در این مقاله، تحلیلی مقدماتی از نوفههای محیطی در ایستگاههای لرزه نگاری کاوش در مسایر اتوبان تهران قزوین در حوالی بخش هشتگرد، فیروزکوه در منتهی الیه شمال شرقی استان تهران و در مجاورت دماوند، آشتیان در استان مرکزی و مسجدسلیمان در استان خوزستان ارائه گردیده است. هدف از این مطالعات، بررسی و شناسایی منابع طبیعی و مصنوعی ایجاد نوفه در هر یک از این مکانها و انتخاب مناسبترین محل از لحاظ سطح نوفه جهت نصب ایستگاه لرزه نگاری بوده است. بررسی سیگنال های باند پهن ثبت شده، بیانگر آن است که در محدوده فرکانسی ۱-۱۰ هرتز، ایستگاههای فیروزکوه، آشتیان و مسجدسلیمان دارای سطح نوفه ای پایین تر از ایستگاه Noress در نروژ به عنوان یک ایستگاه مبنای جهانی بوده و در هر چهار ایستگاه روند کاهشی کندتری برای انرژی نوفه مشاهده گردید. آنچه از سیگنال های کوتاه دوره در مورد نوفههای فرکانس بالا می توان استنباط نمود، آثار نوفههای برق شهری در ایستگاه کاوش و فیروزکوه، باد در ایستگاه آشتیان و کاوش و حرکت افراد و وسایل نقلیه در همه آنها می باشد.
تشخیص زمین‌لرزه از انفجارات اتمی به کمک شبکه عصبی SOM با استفاده از ویژگیهای ML و MO
مصطفی علامه زاده، منصور هادی زاده
در زمینه تشخیص زلزله از انفجارات هسته ای تاکنون تحقیقات و آزمایشهای بسیاری صورت گرفته است که هر کدام دارای فرضیه‌ها و روشهای خاص عملی برای دستیابی به جواب می باشند؛ اما صرفنظر از تعدد روشها، می توان عملیات آشکارسازی را در دو مرحله خلاصه نمود:
۱- تعریف و تعیین دو یا چند پارامتر که بتوان به کمک آنها الگوهای قابل تفکیکی را برای سیگنال های دریافتی حاصل از زلزله و انفجار به دست آورد؛
۲- ارائه روش مناسب تا بتواند بر اساس الگوهای حاصل از پارامترها، هر ورودی جدید را به زلزله و یا به انفجار نسبت دهد. در این میان هدف دستیابی به بهترین روشی است که بتواند با وجود نوفههای محیطی مؤثر در اندازهگیریها، محدود بودن نمونه‌های حاصل از انفجار و احتمالاً همپوشانی الگوهای حاصل از پارامترها، همواره تشخیص صحیح و درستی را به دنبال داشته باشد.
در این راستا، این مقاله دو پارامتر بزرگای MO و ML را به عنوان پارامترهای ایجاد الگوهای تصمیم گیری در نظر گرفته است. علت اصلی این انتخاب آن است که به نظر می رسد الگوهای حاصل از این پارامترها در مورد دو فرآیند زلزله و انفجار طبقه بندی نسبتاً مجزایی را به وجود می آورند که امکان شناسایی ر تا حدی مطمئن تر خواهند ساخت. از طرف دیگر با توجه به اینکه همواره در عمل نوفه و خطاهای اندازه گیری از یک طرف و عدم وضوح الگوهای تشخیص از طرف دیگر مطرح میباشند، احتیاج به یک روش شناسایی قوی و کارآمد هنوز یک امر ضروری است. به همین جهت در این تحقیق از شبکه عصبی نگاشت خود سازمان یافته (Self-Organization Map) برای نیل به این هدف بهره گرفته شده است.
بررسی مقدماتی لرزه زمین ساخت و تاریخچه لرزه خیزی در استان اصفهان
مهدی حیدری، مجید شاه پسندزاده، محسن غفوری آشتیانی
استان اصفهان از نواحی نسبتاً لرزه خیز ایران میباشد. رویداد زمین‌لرزه‌های متعدد تاریخی و سدهء بیستم آثار مهمی بر تاریخچه تکوین و تحولات این پهنه از کشورمان داشته است.
در این نوشتار، مهمترین ویژگیهای لرزه خیزی، خطر زمین‌لرزه، زمین ساخت جنبا و لرزه زمین ساختی در استان اصفهان ارائه شده اند. علاوه بر آن، ضمن معرفی گسلهای بنیادی و کواترنر رویدادهای مهلرزه ای تاریخی و سدهء بیستم عنوان و خطر زمین‌لرزه برای هر یک از شهرهای استان بررسی شده است.
روشهای تعمیر و مقاوم سازی ستونهای بتنی مسلح آسیب دیده
نویسندگان: S.Dritsos and K. Pilakoutas
مترجمان: هاله ملکی، فریبرز ناطقی الهی
در این مقاله یافته‌های یک سلسله تحقیقات آزمایشگاهی درمورد تعمیر و مقاوم سازی ستونهای بتنی مسلح (Reinforced Concrete Columns) آسیب دیده یا تخریب شده بیان می گردد. علاوه بر آن، دو روش علمی کاربردی در تعمیر اعضای سازه ای پس از زلزله‌های مخرب نیز بررسی می شود.
روش اول ایجاد یک قفس فولادی پیرامون عضو است. کاربرد این روش باعث افزایش قابل توجهی در ظرفیت باربری محوری می شود. این امر در نتیجهء انتقال بار از طریق نبشی های فولادی طولی و نیز تأثیر محصورسازی بتن است.
روش دوم ایجاد یک پوشش نسبتاً نازک از ملات محصور در غلافی از ورقهای فلزی است. در این روش خواص ملات، چگونگی انتقال بار از طریق پوشش را تعیین می کند؛ زیرا انقباض زیاد، لغزش بین سطوح بتن وملات را افزایش می دهد. به همین دلیل، کاربرد ملات ماسه سیمان معمولی در این روش مناسب نیست.
تأثیر محصورسازی در هر دو روش در افزایش ظرفیت باربری محوری و نیز شکل پذیری عضو بسیار قابل توجه است. در ضمن افزایش مقاومت فشاری ناشی از محصورسازی، بر اساس روشهای پیشنهادی نویسندگان ارائه شده در سایر مقالات محاسبه می گردد.
