تحلیل سیستم های ثانویه با میرایی متناسب
علیرضا فیوض، محسن غفوری آشتیانی
هدف از این مقاله مروری کلی بر تحقیقات انجام شده در زمینه روشهای محاسبه پاسخ سیستم های ثانویه با میرایی متناسب در برابر نیروی زلزله می باشد. روشهای جدید که مبنای احتمالاتی دارند به دو گروه کلی تقسیم می شوند. در یک گروه اثر اندرکنش بین سیستم های اولیه و ثانویه در نظر گرفته نمی شود و در گروه دیگر اندرکنش ملحوظ می شود. معمولترین روش برای تحلیل سیستم های ثانویه استفاده از روش ترکیب مدها و طیف پاسخ طبقه می باشد.
بررسی ناپایداری دیواره خاکبرداری در شهرک المهدی پونک تهران
سعید منتظرالقائم، محمدرضا مهدویفر
در ساعت ۱:۲۰ بامداد روز یکشنبه مورخ ۲۶/۱۱/۷۶ دیواره خاکبرداری شده مشرف بر یکی از منازل مسکونی شهرک المهدی تهران گسیخته و موجب تخریب یکی از دیوارهای منزل مذکور و مدفون شدن دو کودک در زیر آوار گردید. دیواره مذکور در حدود ۱۵ سال قبل خاکبرداری شده و از مصالح با جورشدگی ضعیف واحد سوم سازند هزاردره (A3) و سازند آبرفتی ناهمگن شمال تهران (Bn) تشکیل شده است. این لغزش حدود ۱۰ متر طول و ۵ متر عرض داشته و دلایل وقوع آن را می توان به ترتیب زیر برشمرد:
- سست شدگی خاک و کاهش پارامترهای مقاومتی آن بر اثر خاکبرداری؛
- بارندگیهای مدوام چند روز قبل از لغزش که باعث ایجاد تأثیرات منفی زیر گردیده است:
-
حذف فشار منفذی منفی (مکش) و ایجاد فشار منفذی مثبت در نزدیکی سطح لغزش؛
-
افزایش وزن توده بر اثر افزایش آب موجود؛
-
شستشوی مصالح و از بین رفتن سیمان آنها، توسط حرکت آب زیرزمینی در مجاورت سطح لغزش.
مرگ دو نفر در چنین لغزش کوچکی می تواند نشان دهنده بالا بودن خطرپذیری مناطق مستعد لغزش در نواحی شهری باشد. در نتیجه، در مناطق مذکور، کوچک بودن ابعاد لغزشها نمی تواند دلیلی بر بی اهمیت تلقی شدن آنها باشد
تغییرات مکانی پوسته ای ضریب کیفیت Q دنباله امواج S در منطقه تهران
امیرمنصور فرهبد، میترا اله یارخانی، محسن غفوری آشتیانی
در این مقاله، داده‌های حاصل از دنباله‌های امواج زمین‌لرزه‌های محلی در گستره فرکانسی ۱ تا ۱۰ هرتز برای مطالعه تغییرات ناحیه ای تضعیف پوسته در استان تهران مورد بررسی قرار گرفته اند. در این پژوهش ضریب کیفیت به عنوان یک پارامتر مؤثر جهت تعیین فرآیند تضعیف محاسبه شده است. زمین‌لرزه‌های مورد استفاده توسط ایستگاه تهران مؤسسه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله که در سال ۱۳۷۴ به مدت دو ماه در منطقه تهران نصب گردیده بود، به ثبت رسیده اند. از بین صدها زمین‌لرزه ثبت شده توسط این ایستگاهها در مدت زمانی حدود شش سال، دویست زلزله انتخاب گردیدند. مقادیر Qc با استفاده از میزان تضعیف دامنه امواج دنباله ای بر روی داده‌های فیلتر شده پس از تصحیح اثر دستگاه و فاصله در بازه ۱۵۹ الی ۱۳۷۷ تغییر می کنند. با جداسازی داده‌ها، منطقه مزبور به چهار زیر ناحیه تقسیم می گردد. تحلیل داده‌ها نشان می دهد که شمال غربی تهران فعالترین ناحیه و جنوب غربی دارای کمترین فعالیت می باشد. با توجه به تعداد زلزله‌های ثبت شده در چهار منطقه مذکور، شمال غربی فعالترین ناحیه اطراف تهران است و نتایج به دست آمده با این واقعیت سازگاری دارد. با استفاده از رابطه تجربی Q=Qofn برای این زیر ناحیه‌ها روابط زیر حاصل می شود:
برای شمال غربی تهران: Qc=151f 0.93
برای شمال شرقی تهران: Qc=178f 0.84
برای جنوب شرقی تهران: Qc=182f 0.83
برای جنوب غربی تهران: Qc=199f 0.72
ارتباط بین ساختارهای زمین ساختی و شبکه آبراهه‌های منطقه سنگان (شمال تهران) و کاربرد آن در بررسی جهت تنش
خلیل الله فقهی، محمدرضا عباسی
فرآیندهای ژئودینامیکی، که منشأ آنها از اعماق زمین است، عامل ایجاد حوزه تنش زمین ساختی در سطوح بالایی پوسته زمین می باشند. پیامد این فرآیندهای درونی، عوارض سطحی هستند که به شکل سیماهای ژئومورفولوژیکی نمود پیدا می کنند. یکی از متداولترین این سیماها، الگوی آبراهه‌ها می باشد که معمولاً کاربرد فراوانی در شناسایی وضعیت زمین شناسی و ساختاری یک ناحیه دارد.
در نوشتار حاضر، با مطالعه روند آبراهه‌ها و تعیین جهت تنش حاکم بر منطقه شمال تهران ارتباط میان آن دو مشخص گردیده است. بررسیهای انجام شده نشانه آن است که آبراهه‌های منطقه از یک سو از گسله‌های اصلی تبعیت می کنند و از سویی دیگر با جهت درزه‌های سیستماتیک و جهت تنش حاکم، هماهنگی دارند. دستاورد دیگر این پژوهش، مؤید این مطلب است که در مناطقی که آبراهه‌ها الگوها و روندهای مشخصی دارند، بهره گیری از آنها در تحلیلهای ساختاری و تعیین وضعیت حوزه تنش امکان پذیر است. این موضوع در کشورهای بسیاری توسط پژوهشگران تجربه و اثبات گردیده است.
آسیب‌پذیری لرزه ای شریانهای ترابری با توجه ویژه به راه و راه آهن
حبیب برجیان
آسیب پذیری تأسیسات ترابری موضوعی است که در این مقاله از دیدگاه عمومی و فنی مورد گفت و گو قرار می گیرد. هدف، طرح نیازها و رهیافتهای این شاخه از پژوهشهای ملی است. دیدگاهی که نگارنده در مورد وابستگی درونی اجزای سیستم ترابری و نیز تأثیر متقابل این سیستم با سایر عناصر شریانهای حیاتی عنوان می کند، در جهت حصول شناخت از تمامیت نظامی است که پس از وقوع هر زلزله باید وسیله عملیات امداد و نجات قرار گیرد. موضوع دیگر، بررسی مسائل علمی و فنی موجود در طرح و احداث بزرگراه، راه آهن و پلهایی است که در برابر لرزش زمین پایدار باشند.
مشکلات روانی ناشی از زلزله و روشهای پیش گیری و کاهش عوارض ناشی از آنها
ویدا فلاحی
موقعیتهای خطرناک که سلامت و امنیت انسانها را تهدید می کنند عامل اصلی تنش و فشار روانی در انسانها شناخته شده اند. پدیده‌های طبیعی ناگهانی نیز یکی از مهمترین عوامل تنش زا محسوب می شوند. در بین سوانح طبیعی، زلزله از وضعیت خاص و تقریباً غیرقابل پیش‌بینی برخوردار است که طبعاً تأثیر روانی آن نیز بیشتر خواهد بود. امروزه هرچند در مورد صدمات اقتصادی- اجتماعی ناشی از زلزله و اقدامات لازم جهت کاهش این خسارات بحث شده است، اما، ابعاد روانی سوانح طبیعی، بویژه زلزله و نحوه رویارویی با این پدیده طبیعی کمتر مورد بررسی و تحقیقات جدی قرار گرفته است که شاید بلند مدت بودن عوارض روانی و قدری پیچیدگی این تأثیرات مانع از انجام تحقیقات جدی و دقیقتری در این زمینه شده است؛ اما، این بعد نیز کم اهمیت تر از سایر عوارض ناشی از زلزله نیست و مشکل بودن تحقیقات در این زمینه نباید مانع از بررسی دقیقتر این گونه عوارض گردد. بر این اساس، هدف این مقاله تأکید بر ابعاد روانی زلزله و نحوه رویارویی صحیح با این پدیده طبیعی می باشد.
