مقاوم سازی ساختمانهای آجری غیرمسلح موجود
فریبرز ناطقی الهی، رویا کوهیان
استفاده از مصالح بنایی جهت ساخت ساختمانها از دیرباز معمول بوده است؛ اما، دانش بشری در مورد رفتار این نوع ساختمانها تحت اثر حرکتهای لرزه ای هنوز کافی نمی باشد. تا چندی قبل، مصالح بنایی غیرمسلح به عنوان مواد نامناسبی جهت ساخت ساختمانها در مناطق زلزله خیز به شمار می رفتند. این عقیده عمدتاً بر اثر عواقب زلزله در دوره‌های اخیر است، چراکه بسیاری از خسارتهای مالی و جانی بر اثر سقوط و فرو ریختن این مصالح رخ داده است. در این مقاله ابتدا در مورد مصالح بنایی غیرمسلح مطابق با آیین نامه و رفتار این نوع ساختمانها به دو روش انرژی و آزمایشگاهی بحث و به مدهای کلی شکست آنها اشاره می گردد. سپس جهت تأکید بر نیاز به تحقیق بر روی ساختمانهای آجری غیرمسلح و لزوم تقویت آنها، رفتار این ساختمانها به هنگام وقوع زلزله بررسی و نمونه‌هایی از خسارتهای مشاهده شده در ایران و دیگر کشورها تحلیل و مکانیزم و علت گسیختگی آنها تعریف می شود. در نهایت با شناخت نقاط ضعف این نوع ساختمانها، روشهایی جهت تقویت آنها در مقابل نیروهای جانبی ارائه می شود. این روشها شامل تسلیح افقی در دیوارها، تسلیح عمودی در دیوارها، تقویت ستونهای (پایه‌ها) مصالح بنایی، اتصال دیافراگم کف یا بام و روشهای دیگر است. همچنین به نتایج آزمایشگاهی و عملی محققین پس از مقاوم سازی نیز اشاره ای می شود. لازم به ذکر است که هر یک از روشهای ترمیم و تقویت با توجه به نوع و ارتفاع ساختمان، تعداد دهانه‌ها، مصالح مصرفی، زلزله خیزی منطقه، عمر ساختمان، درصد خسارات وارده، مصالح و فن آوری موجود، شرایط اقتصادی و غیره انتخاب می شوند که انتخاب روش به دانش و تجربه کافی مهندس بستگی دارد.
تأثیر نقص در ظرفیت باربری ستونها
بهرخ حسینی هاشمی
تحقیقات بسیاری در زمینه تعیین ظرفیت باربری ستونها در گذشته انجام گرفته است؛ اما، اکثر آیین نامه‌های ساختمانی فرمولهای طراحی قطعات فشاری را بر مبنای روشهای تجربی استوار نموده اند. عدم برداشت اطلاعات لازم در تعیین مقدار نقص موجود در ستونها از نتایج آزمایشها و تأثیر آنها در ظرفیت باربری نمونه‌ها، باعث گردیده است که روشهای طراحی موجود نتوانند به طول کامل تأثیر این عامل مهم را در میزان بار کمانشی ستون ارزیابی نمایند. نتیجه این مهم، ارزیابی نابرابر از مقاومت ستونهای مشابه توسط آیین نامه‌های مختلف طراحی می باشد. در این مقاله ابتدا در مورد مبنای تئوری- تجربی فرمولهای طراحی در آیین نامه‌های معتبر دنیا به اختصار بحث شده، سپس با مقایسه نتایج حاصل از آنها تأثیر عامل نقص در ظرفیت باربری ستونها مورد بررسی قرار گرفته است.
ارائه مدلی برای پوسته در ناحیه فیروزآباد (جنوب شیراز) به کمک داده‌های پاشندگی امواج ریلی
امیرمنصور فرهبد، محمدرضا قیطانچی
در این مقاله با بکارگیری روش یک ایستگاه- دو رویداد برای تحلیل سرعت فاز موج ریلی، مدلی برای پوسته زمین در ناحیه جنوب شیراز ارائه می گردد. این شیوه امکان بهره گیری از خصوصیات پاشندگی امواج سطحی را در حوزه چشمه تنها با استفاده از ثبت دور لرزه ای فراهم می آورد. در این روش با همامیخت دو به دو (Cross Correlation) نگاشتهای زمین‌لرزه‌ها و به دست آوردن طیف فاز آنها، داده‌های پاشندگی سرعت فاز موج ریلی تعیین می گردد. داده‌های سرعت فاز به دست آمده از این طریق برای یافتن مدلی با بهترین برازش به کار برده می شود. مدل مطلوب در این بررسی دارای ضخامت پوسته ای معادل ۴۴ کیلومتر و انحراف معیار سرعت فازی معادی ۱۷۱/۰ کیلومتر بر ثانیه می باشد.
کاربرد شبکه عصبی مربعی (QNN) در طبقه بندی سیگنال های لرزه ای
مصطفی علامه زاده، پیام ناصری
تشخیص انفجارها (زلزله‌های مصنوعی) از زمین‌لرزه‌های طبیعی کاربردهای بسیاری از جمله معاهده منع جامع آزمایشهای هسته ای دارد. در این پژوهش برای طبقه بندی سیگنال های زمین‌لرزه از انفجارها از شبکه‌های عصبی مربعی (QNN) مصنوعی استفاده شده است. در این روش از ضرایب فیلتر ARMA به عنوان ویژگی مناسب بهره جسته و ضرایب مذکور با روش کلاسیک Prony با تدابیر ماتریسی از سیگنال ها استخراج شده است. قابلیت بالای این شبکه‌ها در جایی است که مرزهای جدایی در مجموعه داده‌ها به شکل جزیره ای است. در این مقاله شبکه عصبی مربعی و شبکه چند لایه ای پرسپترون (Perceptron) در فضای ورودی مجموعه داده‌ها (زمین‌لرزه‌ها و انفجارها) مقایسه گردیده است.
توده‌های پنهان صلب و تأثیر آنها بر جهت تنش دیرینه در حاشیه شرقی توده الوند
مهدی فرهپور، اسماعیل شبانیان بروجنی، محمدرضا عباسی
برای تعیین جهت تنش می توان از ساختارها زمین ساختی که در شرایط دگرشکلی شکننده شکل گرفته اند استفاده کرد. در پژوهش حاضر با کمک کینک باندها، جهت تنش دیرینه (Paleostress) در شرق الوند (همدان) تعیین شده است. در این پژوهش علاوه بر استفاده از کینک باندها مطالعات درزه نگاری و پتروفابریکی نیز انجام گرفته و دستاوردهای این اندازه گیریها با هم مقایسه شده اند. این مقایسه نشان می دهد که مطالعه کینک باندها می تواند در پیشبرد این هدف قابل اطمینان باشد. به عبارت دیگر، می توان گفت که از زمان تشکیل کینک بانده تا تشکیل درزه‌ها در میدان تنش تغییری رخ نداده است. جهت تنش دیرینه به دست آمده با کمک کینک باندها نشان می دهد که جهت تنش مؤثر برابر با ۶۱ درجه N بوده است. در بخشی از منطقه مورد مطالعه جهت تنش از این مقدار انحراف پیدا می کند. همخوانی این آشفتگی با ظهور ناگهانی کانیهای معرف رخساره دگرگونی بالاتر در دل رخساره‌های دگرگونه عادی، در پیرامون توده الوند، حاکی از وجود یک توده آذرین پنهان صلب در زیر این بخش است که در میدان تنش و رخساره‌های دگرگونی، سبب پیدایش ناهنجاری شده است. آشفتگی در میدان تنش می تواند بر اثر عوامل گوناگونی باشد. در این مقاله تأثیر توده‌های صلب عنوان و نشان داده می شود که چگونه با مطالعه جهت تنش دیرینه می توان توده‌های پنهان صلب را نیز آشکار کرد. این مطالعات در سنگهای دگرگونی ناحیه ای شرق با تولیت الوند که شامل مجموعه ای از اسلیت ها و میکاشیست های حاوی زوجهای مختلفی از انواع پورفیروبلاست های آندالوزیت و گارنت می باشد، صورت گرفته است. این مجموعه در رخساره شیست سبز و اوایل رخساره آمفیبول قرار دارند.
بررسی رفتار سازه‌های زیرزمینی تحت اثر زلزله با نگرشی ویژه بر پایداری تونلها در برابر گسلش
محمدکاظم جعفری، کامبد امینی حسینی
امروزه با پیشرفت فن آوری، سهولت نسبی در حفاری و ساخت سازه‌های زیرزمینی، محدودیت فضاهای سطحی برای اجرای طرحهای عمرانی و نیز به واسطه مسائل سیاسی و امنیتی، توجه بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به احداث سازه‌های زیرزمینی برای کاربریهای عمرانی، نظامی و معدنی معطوف شده است. راهها و بزرگراههای زیرزمینی، انواع تونل ها، نیروگاهها و سایر مغارهای زیرزمینی که برای دفن زباله‌های هسته ای و یا به عنوان مخازن نفت استفاده می شوند، معادن، پناهگاهها و انبارها تعدادی از سازه‌هایی هستند که در کشورهای مختلف به سرعت در حال ساخت و اجرا می باشند.
با توجه به توسعه روزافزون سازه‌های زیرزمینی و هزینه‌های فراوانی که برای ساخت هر یک از آنها صرف می گردد لازم است که پایداری این سازه‌ها در برابر خطرهای ناشی از زلزله ارزیابی گردد. در این مقاله ضمن بررسی آثار زلزله و پدیده‌های مرتبط با آن بر سازه‌های زیرزمینی به طور عام، سعی شده است تا روشهای ارزیابی پایداری و طراحی تونلها در برابر گسلش به طور خاص، مورد بررسی قرار گیرد.
لزوم برنامه ریزی مدیریت بحران در مدارس کشور
ویدا فلاحی
به هنگام بروز سوانح طبیعی بویژه زلزله کنترل و ساماندهی محیطهای آموزشی از جمله مدارس شایان توجه و در خور اهمیت بسزایی است. مدیران باید بدانند که هنگام وقوع زلزله چه حوادثی ممکن است در مدرسه اتفاق بیفتد و برای رفع خطرهای احتمالی چه اقداماتی را باید از قبل انجام دهند. در این مقاله اقدامات ایشان به هنگام وقوع زلزله عنوان و یک نمودار تشکیلاتی برای مدیریت بحران در مدارس پیشنهاد شده است. در انتها نیز به گروههای لازم برای ایمنی مدارس قبل از وقوع زلزله و وظایف گروههای تجسس، کمکهای اولیه و اطفای حریق بعد از وقوع زلزله اشاره شده است.
