اثر سختی پیچشی در رفتار دینامیکی سازه
عبدالرضا سروقد مقدم
در این مقاله با استفاده از تحلیل دینامیکی غیرارتجاعی، تغییر رفتار لرزه ای چند مدل ساختمان بر اثر تغییر در سختی پیچشی سازه بررسی می شود. این بررسی مبین آن است که برای سازه‌های با سختی پیچشی زیاد همواره خرابی ناشی از زلزله در یک سمت سازه بیشتر از سمت دیگر می باشد. تحلیل استاتیکی این سازه‌ها با تحلیل دینامیکی آنها نتایج مشابهی دارد. در مورد سازه‌های با سختی پیچشی کم خرابی ناشی از زلزله در هر دو سمت سازه زیاد می باشد؛ لذا، تحلیل استاتیکی این سازه‌ها نمی تواند نتایج قابل قبولی داشته باشد. با بررسی ویژگیهای دینامیکی این دو نوع سازه علت تفاوت رفتار آنها روشن می گردد.
محمود حسینی، مهدی مقاریان
در این مقاله آسیب‌پذیری بخشی از یک خط لوله موجود انتقال آب که به تازگی در کشور اجرا شده، مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا، ابتدا توضیحاتی پیرامون لرزه خیزی منطقه طرح، مشخصات سازه ای لوله، شرایط خاک مسایر خط لوله، مشخصات موج تحریک ورودی، اندرکنش خاک- سازه، کنترل لغزش خط لوله و … ارائه شده است. سپس ضمن معرفی برنامه کامپیوتری ERAUL-3 با استفاده از تحلیل غیرخطی، توزیع کرنشها در خط لوله به ازای فرکانس تشدید در دامنه‌های مختلف با یکدیگر مقایسه و روند افزایش کرنشها و در نتیجه گسیختگی خط لوله مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بر اساس نتایج حاصله می توان به ازای فرکانسهای مختلف، دامنه ای را که باعث گسیختگی در خط لوله می گردد تعیین نمود.
معیارهای طراحی برای مستهلک کننده‌های انرژی تسلیم شونده و اصطکاکی
فریبرز ناطقی الهی
جامعه مهندسی استفاده از قطعات میراگر الحاقی برای کاهش پاسخ دینامیکی ساختمانها در برابر زلزله را در سالهای اخیر آغاز کرده است. قطعات فولادی تسلیم شونده، قطعات اصطکاکی و قطعات ویسکوز یا ویسکوز الاستیک سه نوع مهم از قطعاتی هستند که تاکنون مورد استفاده قرار گرفته اند. اگرچه مشخصات مکانیکی قطعات اصطکاکی و تسلیمی بسیار متفاوت است؛ ولی، مشخصات مهندسی آنها از سه جهت به هم شباهت دارد. هر دو محدوده به نیرو هستند؛ لذا، تمام اعضای سازه ای که در مسایر نیروی آنها قرار دارند (مهاربندها و ستونها) با همان قابلیت اعتمادی طراحی می شوند که برای نیروی تسلیم یا نیروی لغزش قطعات وجود دارد. پاسخ آنها وابسته به سرعت نیست. رفتار پاسخ هیسترتیک آنها شدیداً غیرخطی است. معیارهای عمومی که برای طراحی قطعات اصطکاکی و تسلیمی ارائه می شوند، بر اساس انرژی مستهلک شده توسط قطعات، انرژی کرنشی در سیستم سازه میرا شده و میرایی ویسکوز معادل الحاقی که برای سازه مورد نظر است، می باشند. نیروی تسلیم، تغییرمکان تسلیم و حداکثر تغییرشکل برای قطعات تسلیمی و نیروی لغزش و تغییرشکل لغزش برای قطعات اصطکاکی پارامترهایی هستند که از انرژی میرا شده توسط قطعات تأثیر می پذیرند. پارامترهای مهم اندرکنش سازه با قطعاتی که هم بر انرژی اتلافی قطعات و هم بر انرژی اتلافی قطعات و هم بر انرژی کرنشی در سیستم سازه میرا شده (Damped Structure) اثر می گذارد عبارتند از: نسبت سختی قطعه به سختی اعضای مهاربندی، نسبت سختی قطعه به سختی طبقه سازه بدون قطعه و نسبت نیرو در قطعه به نیرو در سازه. نهایتاً معیارهای میرایی معادل نشان می دهند که نسبت نیرو در قطعه به نیرو در سازه و نسبت سختی قطعه به سختی سازه، اندرکنش دارند و طرح میرایی الحاقی بهینه تنها با در نظر داشتن هر دو نسبت به طور همزمان، قابل دستیابی است.
کاربرد فن آوری گریز از مرکز در مهندسی ژئوتکنیک “قوانین مقیاس”
محمدکاظم جعفری
آرش رزم خواه
در دو دهه اخیر، کاربرد فن آوری گریز از مرکز در عرصه‌های مختلف علوم و مهندسی با شتاب فزاینده ای توسعه یافته است. هدف از آزمایش بر روی مدلهای فیزیکی در عرصه مهندسی، پیش‌بینی رفتار نمونه واقعی (Prototype) ، تحقیق در مورد اعتبار یک فرضیه و یا یک روش تحلیل، ارزیابی خصوصیات مهندسی مصالح، یافتن سازوکارهای جدید مهندسی و مقاصد آموزشی است. در مهندسی ژئوتکنیک، تنشهای ناشی از نیروهای حجمی خاک (Body Forces) معمولاً بخش قابل ملاحظه ای از تنشهای کل را تشکیل می دهند. علاوه بر آن، خصوصیات مکانیکی خاک نیز بشدت وابسته به تنش هستند؛ بنابراین، انجام آزمایشهایی بر روی مدلهای فیزیکی با مقیاس کوچک که در معرض حوزه شتاب ثقل عادل زمین (lg) قرار دارند، بدرستی قادر نخواهند بود که رفتار نمونه واقعی را مدلسازی کنند و مقدار تنشهای ناشی از وزن (یا در واقع نیروهای حجمی) در چنین مدلی بسیار کمتر از نمونه واقعی تولید خواهد گردید. انجام آزمایش با فن آوری گریز از مرکز این امکان را فراهم می سازد تا با یک مدل فیزیکی مقیاس شده، تنشهای موجود در نمونه واقعی به طور کامل مدلسازی شود و رفتار نمونه واقعی با توجه به نتایج حاصل از آزمایش گریز از مرکز و استفاده از قوانین مقیاس، بدرستی پیش‌بینی و تعیین گردد. طبیعت بسیاری از مسائل ژئوتکنیکی و نیز پیچیدگی بارگذاریها و اندرکنشهای سازه ای، اهمیت کاربرد روشهای تجربی و مدلسازی فیزیکی، بویژه آزمایشهای گریز از مرکز را آشکار می سازد. در این مقاله اصول پایه و اساس انجام آزمایشهای گریز از مرکز و روابط مقیاس مورد نیاز تشریح خواهند شد.
گزارش مقدماتی زلزله ۱۷ اردیبهشت ۱۳۷۸ کهمره سرخی- فامور (فارس)
ساسان عشقی، مهدی زارع، اسماعیل شبانیان، مریم رفیعی، محمدرضا قائم مقامیان
زلزله کهمره سرخی- فامور در تاریخ ۱۷ اردیبهشت ۱۳۷۸ در ساعت ۳:۳۱:۴۱ به وقت محلی (پنج شنبه ۶ ماه ۱۹۹۹ ساعت ۲۳:۰۰:۵۳ به وقت بین‌المللی UTC ) به بزرگای گشتاوری ۲/۶ در ناحیه جنوبی رشته کوه زاگرس مرکزی در جنوب ایران رخ داد. پس لرزه‌های بسیاری نیز بعد از زلزله اصلی به وقوع پیوست. بر اثر این زلزله ۲۲ نفر کشته، بیش از ۱۱۰ نفر مجروح و حدود ۲۰۰۰۰ نفر بی خانمان شدند. در این مقاله، گزارش مقدماتی بازدید از منطقه زلزله زده شامل زلزله شناسی، عملکرد ساختمانهای غیرمهندسی (روستایی)، مهندسی، تأسیسات زیربنایی و مدیریت سوانح آورده شده است.
