توسعه و ساخت نیروگاه های هسته ای و توربین های بادی در سال های اخیر و ضرورت بررسی رفتار آنها در هنگام زلزله و آسیب های ناشی از آن در این گونه سازه ها باعث شده است تا طراحی لرزه ای پی های مربوط به آنها که از نوع پی های بزرگ و حجیم محسوب می گردند ، از مباحث مهم و پراهمیت در مهندسی زلزله گردد. آنچه که تحلیل دینامیکی پی ها را از تحلیل دینامیکی سازه ها متمایز می کند، وجود خاک در اطراف پی و اثر آن بر پاسخ پی که با اندرکنش خاک و سازه معرفی می شود، می باشد. پی میز لرزان پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله که دارای جرم ۴۰۰۰ تن و همچنین ابعاد ۱۵ أ ۱۵و ارتفاع ۹ متر می باشد ، از نوع پی های حجیم محسوب می شود. این پی در معرض ارتعاشات دینامیکی ناشی از سیستم محرک میز لرزان بوده و اندرکنش دینامیکی پی با خاک و محیط اطراف بررسی گردیده است. در گزارش حاضر خصوصیات دینامیکی پی میز لرزان و نحوه انتقال ارتعاشات از سیستم محرک میز لرزان پژوهشگاه زلزله به محیط اطراف که در مجتمع آزمایشگاهی واقع در سوهانک تهران می باشد ارائه شده است. پی میز لرزان ، علاوه بر تحمل بارهای استاتیکی ناشی از وزن خود و وزن دستگاه و مدل روی آن بایستی بتواند در حین حرکت دینامیکی سیستم محرک میز و مدل مورد آزمایش آن عملکرد مناسبی داشته باشد. در واقع نقش مهم پی در میز لرزه ، کنترل ارتعاشات و پایدار کردن حرکت سیستم محرک روی آن است به نحوی که اختلالی در حرکت کنترل شده میز لرزان و مدل روی آن به وجود نیاید. همچنین انتقال حرکت و ارتعاش از سیستم محرک میز به محیط پیرامونی (ساختمان های اداری و مسکونی) بایستی طوری صورت گیرد که باعث آسیب به بخش های پیرامونی و اختلال در عملکرد آنها نگردد. پی میز لرزان باید کلیه حرکت های اعمالی را با حداکثر ظرفیت سیستم محرک ( جک های دینامیکی افقی و قائم ) در بحرانی ترین حالت تحمل نماید. بنابراین از آزمایش ارتعاش محیطی و ارتعاش اجباری ( توسط شیکر یا دستگاه لرزاننده ) جهت بررسی سیستم پی و خاک زیر آن و همچنین عملکرد محیط اطراف که تحت ارتعاشات میز لرزان قرار دارد ، استفاده گردیده است. با استفاده از پردازش نتایج این آزمایشات ، خصوصیات دینامیکی این پی ( فرکانس ارتعاشی مودی و نسبت میرایی مودی و …. ) در هر درجه آزادی تعیین شده است. این خصوصیات از جمله پارامترهای اصلی برای بررسی عملکرد صحیح میز لرزان و صحت و دقت نتایج آزمایشات مربوطه محسوب می شود . بنابر این ، قبل از ساخت نمونه و انجام آزمایشهای واقعی روی میز لرزان ، لازم است عوامل مؤثر در عملکرد میز لرزان مانند : ارتعاشات ناشی از اندرکنش میز با مدلهای سازه ای و همین طور اثرات اندر کنش میز با پی و محیط اطراف بخوبی شناخته شوند. اگر این ارتعاشات بیش از حد مجاز باشند ممکن است منجر به شکست یا خسارات خود پی ها، دستگاه ها و یا سازه ها گردند. علاوه بر این در صورتی که فرکانس و دامنه ارتعاشات پی دستگاه ها کنترل نشده باشد ممکن است در سازه مورد نظر تاثیر زیادی داشته باشد. در فصل اول ، تاریخچه ای از اندرکنش خاک سازه ارائه گردیده و همچنین ادبیات فنی مربوط به مبانی نظری ارتعاشات پی های سطحی و مدفون در خاک و اندرکنش دینامیکی و سینماتیکی آنها با خاک ، بیان گردیده است. در فصل دوم نحوه اجرای آزمایشات دینامیکی انجام شده روی پی ( آزمایش ارتعاش محیطی و اجباری ) ، شرح داده شده است. در این فصل مشخصات سازه مورد بررسی ( پی میز لرزان ) و سیستم محرک میز لرزان و همچنین وسایل مورد نیاز برای انجام آزمایشات ارتعاش محیطی و ارتعاش اجباری ( شتابنگار – دستگاه لرزاننده – دستگاه جی پی اس و غیره ) و نحوه آرایش شتابنگارها شرح داده شده است. در فصل سوم ، داده های مربوط به آزمایش های ارتعاش محیطی و اجباری استخراج گردیده و با استفاده از پردازش آنها در نرم افزار متلب ، نتایج نهایی حاصل گردیده است. نمودار طیف فوریه مربوط به آزمایشات در بازه فرکانس ۱ تا ۲۰ هرتز رسم گردیده و با شناسایی فرکانس مربوط به ناحیه تشدید در آن ، فرکانس طبیعی سیستم در تمام درجات آزادی ( سه درجه انتقالی و سه درجه دورانی ) شناسایی گردیده است. همچنین نسبت میرایی مودی مربوط به هر درجه آزادی نیز با استفاده از روش عرض نوار نیم توان محاسبه شده است. همچنین نتایج آزمایشات ارتعاش محیطی و اجباری باهم مقایسه گردیده و میزان تاثیر نویزهای محیطی در پاسخ سیستم ارزیابی شده است. میزان انتقال ارتعاشات به بیرون از پی و محیط اطراف ( ساختمان های مجاور ) اندازه گیری شده و با مقادیر مجاز در آیین نامه های مربوط به اختلال در عملکرد انسان مقایسه گردیده است. در فصل چهارم ، سیستم سازه پی خاک در نرم افزار سپ به صورت جرم متمرکز در دو حالت تکیه گاه ثابت و انعطاف پذیر مدل شده است. در حالت تکیه گاه ثابت با توجه به فرض سختی بی نهایت خاک ، از اثر اندرکش پی و خاک زیر آن در پاسخ نمونه ی ساخته شده بر روی میز لرزان، صرفنظر شده است. اما در حالت تکیه گاه انعطاف پذیر ، با استفاده از نتایج آزمایشات در فصل سوم ، مشخصات خاک زیر پی ( سختی و میرایی خاک ) به وسیله فنر و میراگر مدل گردیده است. در نهایت تاثیر اندرکنش سازه – پی خاک، در پاسخ نمونه ی ساخته شده بر روی میز لرزان ( برش پایه و تغییر مکان افقی و پریود سیستم) بررسی گردیده است. همچنین ماتریس سختی دینامیکی و میرایی خاک در بازه فرکانس ۱ تا ۲۰ هرتز در هر شش درجه آزادی محاسبه شده است. در فصل پنجم ، جمع بندی و نتیجه گیری کلی صورت گرفته و راهکارها و پیشنهادات لازم جهت کاهش دامنه ی ارتعاشاتی که به محیط اطراف منتقل می شوند، ارائه شده است.
اندرکنش دینامیکی خاک و سازه در پی های حجیم/سلطانی بهروز
/توسط Arash Eslamiتوسعه و ساخت نیروگاه های هسته ای و توربین های بادی در سال های اخیر و ضرورت بررسی رفتار آنها در هنگام زلزله و آسیب های ناشی از آن در این گونه سازه ها باعث شده است تا طراحی لرزه ای پی های مربوط به آنها که از نوع پی های بزرگ و حجیم محسوب می گردند ، از مباحث مهم و پراهمیت در مهندسی زلزله گردد. آنچه که تحلیل دینامیکی پی ها را از تحلیل دینامیکی سازه ها متمایز می کند، وجود خاک در اطراف پی و اثر آن بر پاسخ پی که با اندرکنش خاک و سازه معرفی می شود، می باشد. پی میز لرزان پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله که دارای جرم ۴۰۰۰ تن و همچنین ابعاد ۱۵ أ ۱۵و ارتفاع ۹ متر می باشد ، از نوع پی های حجیم محسوب می شود. این پی در معرض ارتعاشات دینامیکی ناشی از سیستم محرک میز لرزان بوده و اندرکنش دینامیکی پی با خاک و محیط اطراف بررسی گردیده است. در گزارش حاضر خصوصیات دینامیکی پی میز لرزان و نحوه انتقال ارتعاشات از سیستم محرک میز لرزان پژوهشگاه زلزله به محیط اطراف که در مجتمع آزمایشگاهی واقع در سوهانک تهران می باشد ارائه شده است. پی میز لرزان ، علاوه بر تحمل بارهای استاتیکی ناشی از وزن خود و وزن دستگاه و مدل روی آن بایستی بتواند در حین حرکت دینامیکی سیستم محرک میز و مدل مورد آزمایش آن عملکرد مناسبی داشته باشد. در واقع نقش مهم پی در میز لرزه ، کنترل ارتعاشات و پایدار کردن حرکت سیستم محرک روی آن است به نحوی که اختلالی در حرکت کنترل شده میز لرزان و مدل روی آن به وجود نیاید. همچنین انتقال حرکت و ارتعاش از سیستم محرک میز به محیط پیرامونی (ساختمان های اداری و مسکونی) بایستی طوری صورت گیرد که باعث آسیب به بخش های پیرامونی و اختلال در عملکرد آنها نگردد. پی میز لرزان باید کلیه حرکت های اعمالی را با حداکثر ظرفیت سیستم محرک ( جک های دینامیکی افقی و قائم ) در بحرانی ترین حالت تحمل نماید. بنابراین از آزمایش ارتعاش محیطی و ارتعاش اجباری ( توسط شیکر یا دستگاه لرزاننده ) جهت بررسی سیستم پی و خاک زیر آن و همچنین عملکرد محیط اطراف که تحت ارتعاشات میز لرزان قرار دارد ، استفاده گردیده است. با استفاده از پردازش نتایج این آزمایشات ، خصوصیات دینامیکی این پی ( فرکانس ارتعاشی مودی و نسبت میرایی مودی و …. ) در هر درجه آزادی تعیین شده است. این خصوصیات از جمله پارامترهای اصلی برای بررسی عملکرد صحیح میز لرزان و صحت و دقت نتایج آزمایشات مربوطه محسوب می شود . بنابر این ، قبل از ساخت نمونه و انجام آزمایشهای واقعی روی میز لرزان ، لازم است عوامل مؤثر در عملکرد میز لرزان مانند : ارتعاشات ناشی از اندرکنش میز با مدلهای سازه ای و همین طور اثرات اندر کنش میز با پی و محیط اطراف بخوبی شناخته شوند. اگر این ارتعاشات بیش از حد مجاز باشند ممکن است منجر به شکست یا خسارات خود پی ها، دستگاه ها و یا سازه ها گردند. علاوه بر این در صورتی که فرکانس و دامنه ارتعاشات پی دستگاه ها کنترل نشده باشد ممکن است در سازه مورد نظر تاثیر زیادی داشته باشد. در فصل اول ، تاریخچه ای از اندرکنش خاک سازه ارائه گردیده و همچنین ادبیات فنی مربوط به مبانی نظری ارتعاشات پی های سطحی و مدفون در خاک و اندرکنش دینامیکی و سینماتیکی آنها با خاک ، بیان گردیده است. در فصل دوم نحوه اجرای آزمایشات دینامیکی انجام شده روی پی ( آزمایش ارتعاش محیطی و اجباری ) ، شرح داده شده است. در این فصل مشخصات سازه مورد بررسی ( پی میز لرزان ) و سیستم محرک میز لرزان و همچنین وسایل مورد نیاز برای انجام آزمایشات ارتعاش محیطی و ارتعاش اجباری ( شتابنگار – دستگاه لرزاننده – دستگاه جی پی اس و غیره ) و نحوه آرایش شتابنگارها شرح داده شده است. در فصل سوم ، داده های مربوط به آزمایش های ارتعاش محیطی و اجباری استخراج گردیده و با استفاده از پردازش آنها در نرم افزار متلب ، نتایج نهایی حاصل گردیده است. نمودار طیف فوریه مربوط به آزمایشات در بازه فرکانس ۱ تا ۲۰ هرتز رسم گردیده و با شناسایی فرکانس مربوط به ناحیه تشدید در آن ، فرکانس طبیعی سیستم در تمام درجات آزادی ( سه درجه انتقالی و سه درجه دورانی ) شناسایی گردیده است. همچنین نسبت میرایی مودی مربوط به هر درجه آزادی نیز با استفاده از روش عرض نوار نیم توان محاسبه شده است. همچنین نتایج آزمایشات ارتعاش محیطی و اجباری باهم مقایسه گردیده و میزان تاثیر نویزهای محیطی در پاسخ سیستم ارزیابی شده است. میزان انتقال ارتعاشات به بیرون از پی و محیط اطراف ( ساختمان های مجاور ) اندازه گیری شده و با مقادیر مجاز در آیین نامه های مربوط به اختلال در عملکرد انسان مقایسه گردیده است. در فصل چهارم ، سیستم سازه پی خاک در نرم افزار سپ به صورت جرم متمرکز در دو حالت تکیه گاه ثابت و انعطاف پذیر مدل شده است. در حالت تکیه گاه ثابت با توجه به فرض سختی بی نهایت خاک ، از اثر اندرکش پی و خاک زیر آن در پاسخ نمونه ی ساخته شده بر روی میز لرزان، صرفنظر شده است. اما در حالت تکیه گاه انعطاف پذیر ، با استفاده از نتایج آزمایشات در فصل سوم ، مشخصات خاک زیر پی ( سختی و میرایی خاک ) به وسیله فنر و میراگر مدل گردیده است. در نهایت تاثیر اندرکنش سازه – پی خاک، در پاسخ نمونه ی ساخته شده بر روی میز لرزان ( برش پایه و تغییر مکان افقی و پریود سیستم) بررسی گردیده است. همچنین ماتریس سختی دینامیکی و میرایی خاک در بازه فرکانس ۱ تا ۲۰ هرتز در هر شش درجه آزادی محاسبه شده است. در فصل پنجم ، جمع بندی و نتیجه گیری کلی صورت گرفته و راهکارها و پیشنهادات لازم جهت کاهش دامنه ی ارتعاشاتی که به محیط اطراف منتقل می شوند، ارائه شده است.