در روز ۴ اسفند در تاریخ زمین‌لرزه‌های فلات ایران، ۳ زمینلرزه مهم شامل زمینلرزه ۳۳۶ ری، ۱۳۷۲ سفیدآبه سیستان و بلوچستان و ۱۳۸۳ داهوئیه زرند کرمان ثبت شده است.
زمینلرزه ۴ اسفند ۱۳۸۳ (۲۲ فوریه ۲۰۰۵) داهوئیه زرند، کرمان
در ساعت ۵:۵۵:۲۱ (به وقت محلی) روز ۴ اسفند ماه ۱۳۸۳ برابر با ساعت ۲:۲۵:۲۱ به وقت GMT، زمین‌لرزه‌ای به بزرگای ۶/۵=Ms و ۶/۵=Mw در شرق شهر زرند استان کرمان به وقوع پیوست. مختصات رومرکزی این زمینلرزه ۳۰٫۷۶ درجه عرض شمالی و ۵۶٫۷۴ درجه طول شرقی می‌باشد. بزرگ‌ترین پس‌لرزه‌های زمینلرزه ۱۳۸۳/۱۲/۴ زرند حدوداً دو ماه پس از زمینلرزه اصلی به وقوع پیوسته‌اند. این پس‌لرزه‌ها به ترتیب در ساعت ۲۳:۲۸ یکشنبه شب ۱۳۸۴/۲/۱۱ با بزرگی ۵٫۴ و در ساعت ۳۴: ۲۲ شنبه شب ۱۳۸۴/۲/۲۴ با بزرگای ۵٫۳ در مقیاس محلی ریشتر به وقوع پیوسته است. متاسفانه در اثر این زمینلرزه ۶۱۲ نفر کشته و حدود ۱۴۰۰ نفر مجروح گردیدند. روند گسلی بدست آمده از حل سازوکار کانونی زلزله بیانگر گسله واژگون با مولفه کوچک امتدادلغز است و سازوکار کانونی حل شده توسط CMT یک گسله واژگون کامل با روند نزدیک به شرقی- غربی با جابجایی شاقولی حدود ۸۰ سانتی‌‌متر است. این جابه‌جایی هیچگونه حرکت افقی نشان نمی‌دهد. در پیگیری این گسیختگی به سوی باختر می‌توان آن را در نهشته‌های جوان به صورت درزه مشاهده کرد. در راستای این گسیختگی مورفولوژی کوهستان بیانگر یک روند قدیمی گسلی است. این گسل که به عنوان گسل داهوئیه معرفی می‌گردد، یکی از شاخه‌های گسل کوهبنان است که در داهوئیه به گسل کوهبنان می‌رسد. آثار باقی‌مانده از زمینلرزه در مناطق بازدید شده توسط گروه شناسایی مناطق زلزله‌زده پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله نشان می‌دهد که در روستاهای داهوئیه، حتکن و خانوک، اثرات ساختگاهی شامل ضخامت یا مشخصات مکانیکی آبرفت و یا هندسه عوارض توپوگرافی زیر و روسطحی، در توزیع خرابی‌ها و نیز میزان تقویت امواج زلزله، تاثیر غیر قابل انکار داشته است. در طول جاده اسلام‌آباد-حتکن، موارد زیادی سنگ‌ریزش مشاهده گردید که در یک مورد باعث سقوط قطعه سنگی با وزن تقریبی ۱۵۰ تن بر سطح جاده و آسیب رساندن و بسته شدن راه دسترسی به چند روستا تخریب شده در زلزله در روز اول حادثه گردید. در نقاط مختلف جاده مذکور، ترک‌هایی در شیروانی‌های کناری جاده با احتمال مربوط بودن به زمین‌لغزه بالقوه‌ای و همچنین اختلاف نشست در سطح جاده در طرفین پل‌های آبگذر مشاهده شد. یک مورد فرونشست در کنار یک ساختمان در روستای اسلام‌آباد نیز ملاحظه گردید. در مطالعه رفتار ساختمان‌ها در برابر زلزله فوق باید متذکر گردید که با وجود آن که زلزله فوق زلزله چندان بزرگی نبود، اما خسارات جانی و مالی ناشی از آن بسیار سنگین بود، آن هم برای منطقه‌ای با تراکم جمعیت کم، زلزله‌ای که انتظار می‌رود عملکرد ساختمان‌هایی که در آنها حداقل اصول فنی رعایت شده است و مورد آزمایش این زلزله قرار می‌گیرند، حداقل ایمنی جانی ساکنین ساختمان در آنها حفظ شود. متأسفانه فاجعه حاصله حکایت از آن دارد که در هیچ یک از ساختمان‌های خسارت دیده نه تنها اصول مهندسی زلزله بلکه حداقل اصول فنی نیز رعایت نشده است. ساختمان‌های موجود در منطقه متأثر از زلزله اکثراً از نوع خشت یا سنگ با ملات گل بودند و سقف آنها نیز از نوع قوسی و یا بعضاً تخت بود که هیچگونه پیوستگی و انسجامی بین سقف و دیوارها موجود نبود. این نوع ساختمان‌ها بارها و بارها در روستاهای کشورمان و حتی در بعضی از شهرها در مقابل زلزله‌های متوسط باعث تخریب و کشته شدن تعداد بسیار زیادی از هم میهنان‌مان شده است. هنوز هم متأسفانه در اکثر روستاهای کشور و در بافت قدیم بسیاری از شهرهای بزرگ نیز این نوع ساختمان‌ها نه به عنوان تأمین‌کننده امنیت جان ساکنین آن بلکه به عنوان قاتلی، تهدیدکننده جان ساکنین آن می‌باشد. زلزله فوق نشان داد که در کنار تخریب کامل این ساختمان‌ها، ساختمان‌های دیگری نیز که حداقل اصول فنی در آنها رعایت شده بود وجود داشت که حتی ترکی را نیز تجربه نکردند. براساس گزارش‌های منتشر شده، زلزله داهوئیه- زرند موجب خسارت ۷۰۰۰ واحد مسکونی و ۷۰۰ میلیارد ریال خسارت مالی گردید. ارزیابی‌های اولیه نشان می‌دهد که سیستم مدیریت بحران و عملیات نجات و امداد در منطقه مناسب بوده هر چند گروه جستجو می‌توانست با توزیع مناسب‌تر نیروها و تجهیزات جهت حل معضلات گلوگاه‌های کاری و هدایت مردم گسیل شده به منطقه توسط نیروهای آموزش‌دیده کار خود را بهتر انجام دهد.
زمینلرزه ۴ اسفند ۱۳۷۲ (۲۳ فوریه ۱۹۹۴) سفیدآبه، سیستان و بلوچستان
در ساعت ۱۱:۳۴:۲۰ روز چهارشنبه ۴ اسفند ۱۳۷۲ هجری خورشیدی برابر با ۲۳ فوریه ۱۹۹۴ میلادی، زمین‌لرزه‌ای با بزرگای mb=6.6 روستای سفیدآبه و پیرامون آن را لرزاند و سبب ویرانی منازل مسکونی شد. ویرانی‌ها با لرزش‌های بعدی افزایش یافت. به‌هنگام رویداد این زمینلرزه، ۳ دستگاه شتابنگار از نوع آنالوگ SMA-1 در شهرهای نهبندان، زابل و زاهدان وجود داشت که لرزه اصلی (mainshock) را در نهبندان ثبت نموده است. بیشینه شتاب تصحیح نشده در فاصله ۸۰ کیلومتری گسلش زلزله شتابی برابر ۰٫۰۱g را نشان می‌دهد. دو روز پس از لرزه اصلی، یک دستگاه شتابنگار SSA-2 و یک دستگاه SMA-1 در سفیدآبه و پیرامون آن نصب گردید. بیشینه شتاب تصحیح نشده‌ای که توسط دستگاه موجود در دکل مخابراتی در شمال باختری سفیدآبه ثبت شده، مربوط به پسلرزه ساعت ۲۱:۵۶:۲۱ روز دوشنبه ۹ اسفند ۱۳۷۲ است که مقداری برابر ۰٫۰۶۸g داشته است. رویداد پیش‌لرزه، هم‌زمانی رخداد زمینلرزه اصلی با هنگام کار و فعالیت مردم در خارج از خانه و تراکم کم جمعیت گستره سبب گردید که با وجود بزرگا کمابیش زیاد، این زمین لرزه تلفات انسانی کمی یعنی ۶ نفر کشته و حدود ۱۰ نفر مجروح برجای بگذارد. خانه‌های سنتی در دهستان سفیدآبه به سبب زویداد زمینلرزه بازتاب‌های گوناگونی از خود نشان دادند، تعدادی از آنها به‌کلی ویران شده و آثاری از سقف و دیواره مشاهده نمی‌شد و در برخی از خانه‌ها بخشی از سقف گنبدی فروریخته و قسمتی از آن برجای مانده بود، در حالی‌که بسیاری از خانه‌ها نیز که با همان طرح و مصالح ساخته شده بودند، هم‌چنان پابرجا باقی مانده و دچار آسیب‌های جدی نشده بودند. ساختمان‌های با دیوار خشت و گل و سقف‌های تیر چوبی که به وسیله تخته به یک‌دیگر متصل شده و روی آنها از کاه‌گل پوشیده شده بود، رفتار بهتری نسبت به ساختمان‌های با سقف گنبدی داشتند. ساختمان‌های عمومی مانند مدرسه نوساز سفیدآبه و پاسگاه ژاندارمری هیچگونه آسیب سازه‌ای را متحمل نشده و بازتاب کمابیش مطلوبی در برابر زمینلرزه از خود نشان دادند. با توجه به رفتار سازه‌های مختلف در ناحیه رومرکزی، شدت این زمینلرزه برابر با VIII در مقیاس مرکالی اصلاح شده برآورد می‌شود. همراه با این زمینلرزه گسلش سطحی با درازای نزدیک به ۵ کیلومتر مشاهده شده است. راستای گسلش حدود ۱۵۰ و بر بالای بلندی‌های باختری سفیدآبه واقع بوده است. این گسلش از نوع لایه‌ای (Bedding Fault)، شیب آن کمابیش شاغولی، بیشینه میزان جابه‌جایی قائم آن حدود ۱٫۷ متر و پهنای زون گسلش نزدیک ۲۰ متر بوده است. به‌علاوه، این زمینلرزه موجب سنگ‌ریزش‌های متعدد و افزایش آبدهی برخی از چشمه‌ها شده است.
زمینلرزه ۴ اسفند ۳۳۶ (۲۳ فوریه ۹۵۸) ری-طالقان
در ۴ اسفند ۳۳۶ هجری خورشیدی مطابق با ۲۳ فوریه ۹۵۸ میلادی، زمینلرزه فاجعه‌باری در شمال ایران مرکزی روی داد. بزرگای این زمینلرزه برابر با Ms=7/7 و مختصات رومرکزی آن۳۶N و۵۱٫۱E با شدت lo=X تخمین زده شده است. این زمینلرزه همه روستاهای منطقه ری و طالقان را، هم آن‌هایی که در دشت واقع بودند و هم آن‌هایی که در کوهستان جای داشتند، ویران کرد، و بیش‌تر شهرری به‌کلی ویران شد و تلفات سنگینی از هر دو منطقه گزارش شده است. در طالقان تنها ۳۰ تن زنده ماندند و در منطقه ری ۱۵۰ روستا ویران شد که یکی از روستاهای کوهستانی را زمین‌لغزه‌ها فرا پوشاند. کوهی در نزدیکی ری شکاف برداشت و آب از زمین به بیرون ریخت. در کوه‌های رویان درشمال ری، زمین‌لغزه‌های گسترده مسیر رودخانه را بست که آب آن پس نشست و دریاچه‌ای ساخت. آسیب‌ها درسوی شمال باختر به دیلمان و در جنوب به قم و کاشان گسترش یافت. زمینلرزه احتمالاً در اصفهان و نیز تا بغداد حس شده است. پس‌لرزه‌های آسیب‌رسان به مدت چهل روز ادامه داشت، و در سراسر منطقه شمال ایران مرکزی حس می شد. ممکن است که این زمینلرزه با افت نامعمولی در تراز آب دریای خزر ارتباط داشته است، که به هر رو به نظر می‌رسد که آن افت پیش از زمینلرزه روی داده بوده است.
منابع مطالعاتی:
- امبرسیز نیکلاس و چارلز ملویل، (۱۳۷۰)، کتاب تاریخ زمین‌لرزه‌های ایران، ترجمه ابوالحسن رده، انتشارات آگاه، ۶۷۴ صفحه.
- زارع مهدی، ساسان عشقی، علیرضا علینقی و شهاب توکلی، (۱۳۷۳)، “گزارش زمینلرزه ۴ اسفند ۱۳۷۲ سفیدابه (سیستان و بلوچستان)”، انتشارات پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله.
- رزاقی آذر ناهید، اسماعیل فرزانگان و محمد هادی خادمی، (۱۳۷۲)، “بررسی فوری مقدماتی زمین لرزه سفیدابه سیستان و بلوچستان”، مرکز تحقیقات و ساختمان مسکن، نشریه شماره ۵٫
- قرشی منوچهر و مرتضی طالبیان، (۱۳۷۳)، “گزارش ابتدائی از باز دید روی زمین زمینلرزه ۴ اسفند ۱۳۷۲ سفیدابه سیستان”، خلاصه مقالات دومین سمپوزیوم زمین‌شناسی شرق ایران . وزارت علوم، تحقیقات و فناوری – دانشگاه بیرجند.
- زارع مهدی و غلام جوان دولوئی، (۱۳۸۳)، “گزارش فوری و مقدماتی زمینلرزه ۴ اسفند ۱۳۸۳ شرق- جنوب شرق زرند کرمان (حت کن- داهوئیه)”، انتشارات پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله.
- حسینی هاشمی بهرخ، حسین حمزه‌لو و محمد داوودی، (۱۳۸۳)، گزارش مقدماتی زلزله ۴ اسفند ۱۳۸۳ داهوئیه – زرند”، انتشارات پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله.
زمین‌لرزه‌های مهم دنیا در این روز:
| تاریخ | زمان | Y | X | عمق | Mw | منطقه | مرجع |
| ۱۹۲۹/۲/۲۲ | ۲۰:۴۱:۵۱ | ۱۰٫۶۸۴ | -۴۱٫۹۸۴ | ۱۰ | ۷٫۱ | northern Mid-Atlantic Ridge | USGS |
| ۱۹۳۴/۲/۲۲ | ۸:۷:۰ | ۳۸٫۲۳ | ۴۵٫۰۴ | ۹۲ | ۶٫۱۶ | Iran | AMB |
| ۱۹۴۳/۲/۲۲ | ۹:۲۰:۴۹ | ۱۷٫۴۵۷ | -۱۰۱٫۴۵۱ | ۲۰ | ۷٫۴ | offshore Guerrero, Mexico | USGS |
| ۲۰۰۵/۲/۲۲ | ۲:۲۵:۲۲ | ۳۰٫۷۲ | ۵۶٫۷۸ | ۷ | ۶٫۵ | Dahuiyeh, Zarand, Kerman, SE Iran | EHB Bulletin |
| ۹۵۸/۲/۲۳ | – | ۳۶٫۰۰ | ۵۱٫۱۰ | – | ۷٫۷ | Rey | Amb |
| ۱۹۴۹/۲/۲۳ | ۱۶:۰۸:۱۱ | ۴۱٫۸۶۵ | ۸۴٫۱۹۱ | ۱۰ | ۷٫۳ | southern Xinjiang, China | USGS |
| ۱۹۶۹/۲/۲۳ | ۰:۳۶:۵۸ | -۳٫۲۰۱ | ۱۱۸٫۹۰۴ | ۱۵ | ۷ | Sulawesi, Indonesia | USGS |
| ۱۹۷۰/۲/۲۳ | – | ۲۷٫۷۷۱ | ۵۴٫۵۴ | ۲۵ | ۵٫۸ | southern Iran | USGS |
| ۱۹۸۰/۲/۲۳ | ۵:۵۱:۰۳ | ۴۳٫۵۳ | ۱۴۶٫۷۵۳ | ۴۴ | ۷ | Kuril Islands | USGS |
| ۱۹۹۴/۲/۲۳ | ۸:۲:۴ | ۳۰٫۸۵۳ | ۶۰٫۵۹۶ | ۶ | ۶٫۱ | Sefidabeh- E Iran | NEIC |