استفاده از اندازه گیری های دائمی GPS در تعیین میزان و نحوه تغییر شکل کنونی پوسته زمین در کوههای البرز/خرمی فاطمه

از آنجایی که سیستم تعیین موقعیت جهانی (GPS) یک تکنیک ژئودتیک بسیار قوی و دقیق در مطالعه حرکات و تغییرشکلهای پوسته زمین محسوب می گردد، بنابراین در این تحقیق سعی شده است با استفاده از اندازه گیری های شبکه دائمی GPSایران، کینماتیک کنونی شمال ایران (بخش شمالی ایران مرکزی و پهنه البرز) در بازه زمانی ۲۰۰۹-‎۲۰۰۵ مورد مطالعه قرار گیرد و چگونگی دگرشکلی و زمین ساخت جنبای این منطقه با استفاده از میدان سرعت و نرخ استرین ژئودتیکی بررسی شود. میدان سرعت حاصل از توزیع کنونی ایستگاههای دائمی GPS نشان می دهد در البرز شرقی ~۵ mm.yr حرکت امتدادلغز چپگرد و ~۲ mm.yr کوتاه شدگی وجود دارد، در حالیکه در البرز مرکزی- غربی مقدار حرکت امتدادلغز چپگرد و کوتاه شدگی به ترتیب برابر ۲ mm.yrو ~۵ mm.yr می باشد. قابل توجه است که %‎۸۰ کوتاه شدگی موجود در البرز مرکزی-غربی (~۴ mm.yr) روی گسلهای شمال البرز و خزر غربی و مابقی (~۱ mm.yr) در دامنه های جنوبی رخ می دهد. بنابراین میدان سرعت حاصل به خوبی نشان می دهد که در البرز مرکزی و غربی تغییرشکل عمدتا از نوع فشارشی و در البرز شرقی از نوع امتدادلغز می باشد. همچنین به نظر می رسد که ~۳ mm.yr کوتاه شدگی در بلوک ایران مرکزی در حال وقوع است که مقداری از آن (~۱٫۵ mm.yr) در بخش شمالی بلوک ایران مرکزی یعنی در حد فاصل گسلهای پارچین-پیشوا-رباط کریم و بقیه آن (~۱٫۵ mm.yr) روی گسل تفرش توزیع شده است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که بلوک ایران مرکزی کاملا صلب نیست. محورهای استرین ژئودتیکی بدست آمده نیز نشان می دهند که دگرشکلی البرز شرقی از نوع فشارشی-برشی و دگرشکلی البرز غربی غالبا فشارشی می باشد. قابل توجه است که نرخ استرین در نواحی جنوب و جنوب غربی پهنه البرز، بدلیل قرارگیری روی بلوک ایرن مرکزی کاهش می یابد. با توجه به راستای محورهای استرین، در حاشیه شمالی بلوک ایران مرکزی (جنوب و جنوب غرب پهنه البرز) سازوکار فشارشی مشاهده می شود.