منطقه البرز در شمال سرزمین ایران، کمربند کوه زایی فعال با درازای تقریبی ۶۰۰ کیلومتر از کوه های تالشدر غرب تا کپه داغ در شرق، دارای پهنای بین ۶۰ تا ۱۲۰ کیلومتر و در حاشیه جنوبی حوضه خزرجنوبی قرار گرفته است. فشردگی البرز در پهنه هم گرایی عربی- اوراسیا ۱ و در بین صفحه کوچکایران مرکزی از جنوبو صفحه اوراسیا از شمال، سببجنبشهای کنونی در این منطقه گردیده است. لرزه خیزی و وجود ساختارهای گسلی پیرامون تهران بزرگ، اهمیت فوق العاده و انگیزه توجه به پژوهشهای زمین لرزه ای به منظور کاهشو یا کنترل تلفات انسانی و خسارات زیان بار این پدیده میباشد. منطقه پیرامون گسل مشا و شرق تهران از مراکز تجمع زمین لرزه های دستگاهی اخیر می باشد. بنابرضرورت توسعه دانشزمین لرزه و شناختویژگی های آن در این منطقه، لرزه خیزی و لرزه زمین ساخت پهنه خاوری دامنه جنوبی البرز مرکزی شامل گستره در برگیرنده شهر تهران تا شرق فیروزکوه، شمال ایوانکی تا دامنه جنوبی آتشفشان دماوند مورد بحثو بررسی قرارگرفته است.روشکار ثبتو پردازش زمین لرزه ها در یکشبکه لرزه نگاری متراکم محلی نصبشده موقت شامل ۴۸ ایستگاه، جمع آوری و پردازشداده های بیشاز ۳۰ ایستگاه لرزه نگاری دائمی موجود در منطقه به مدت ۴ تا ۶ ماه از اواخر خرداد تا آبان ماه سال ۱۳۸۵ (ژوئن تا نوامبر ۲۰۰۶ میلادی) بوده است.با تعیین محل دقیق ۵۵۳ خرد زمین لرزه ثبتشده در دسته داده های قابل اعتماد و دارای خطای مکان یابی رو مرکز و کانون ۲ تا کمتر از ۳ کیلومتر، مدل ساختار سرعتی پوسته بالایی به روشبرگردان یک بعدی داده های مربوط به زمان رسید امواج پوسته ای بدستآمد. محیط لرزه ای گسل های مشا، آیینه ورزان، پارچین، سرخه و لرزه خیزی ساختارهای آنتی البرز بررسی شد. ۴۶ ساز و کار کانونی با کیفیت برای رویدادهای دارای بیشاز ۸ پلاریته محاسبه و مقاطع لرزه ای با دقتدر تعیین (B و A) بسیار بالا و بالامحل و خطای عمق حدود ۲ کیلومتر با روشتعیین مکان تفاوتدوگانه ترسیم گردید. بررسی هندسه ساختارها نشان داد که شیب گسل های فعال به طور عمده به سمتشمال و در طول جغرافیایی عمود بر روند کلی ساختارها از شمال به جنوب، از شیباین گسل ها کاسته می شود. رژیم لرزه زمین ساختی منطقه و مکانیسم گسلشسازگار با الگوی ترافشاری ۲ به همراه تقسیم شدگی محلی لغزشتفسیر گردید.۶/۱ ،۵/۸ ،۵/۴ و P – ساختمان پوسته بالایی در ۴ لایه به ضخامت ۹ ،۴ ،۳ و ۸ کیلومتر و سرعت موج۶/۲۵ کیلومتر بر ثانیه به ترتیببرای این لایه ها از سطح تا عمق پوسته بدستآمد. جنساین لایه ها باتوجه به سرعتموج و شواهد زمین شناحتی در مورد لایه اول و دوم به لایه های رسوبی و در مورد لایه مربوط می باشد. (Upper Crystalline Crust) های سوم و چهارم به پوسته بلورین بالایی۱ – Arabic- Eurasia Collision Zone 2 – Transpression- با طراحی و نصب ایستگاه های لرزه نگاری متراکم، پوششمناسبرویدادها و دقتدر تعیین رومرکز و کانون آنها به کمتر از ۲ کیلومتر قدرت تفکیکرسید و با این توانایی لرزه خیزی ساختارهای فعال مشخصو پیوند آنها در سطح و عمق با زمین لرزه های کوچکمنطقه برقرار شده است. – مکانیسم گسلشروند لرزه خیز مشا با ساز و کارهای کانونی رویدادهای دارای کیفیت بسیارتعیین و مشخصشد که این گسل روی قطعه مستقیم خاوری- باختری دارای مکانیسم (A خوب(کلاس های متفاوت و دارای شیب حدود بیشاز ۶۰ درجه به سمتشمال می باشد و درهمه جا جابجایی امتداد لغزچپ گرد را حفظ نموده است. در انتهای غربی این شاخه، مکانیسم فشاری دارای چیرگی و به سمت انتهای شرقی این بخش، گاهی با مؤلفه های کوچکی از کششهمراه شده است. همچنین لرزه خیزی پیراون نزدیکروند مشا در مقایسه با سایر ساختارهای لرزه ای، تهدید کننده ارزیابی گردیده است. – ساختارهای فعالی در آنتی البرز وجود دارند که ساز و کارهای متفاوتی از فشاری، امتداد لغز و کششی نشان داده اند. همراهی مؤلفه های کششی با تعداد زیادی از آنها مشاهده می شود که از نظر شواهدزمین ساختی روی روندهای کوتاه(کمتر از ۲۰ کیلومتر) قرار دارند. این روندها در مقاطع لرزه ای آشکار و قابل پیگیری نیستند. به خط شدگی خوبی از رویدادهای با کیفیت خوب روی روند جاجرود- پردیس- آبسرد و در مواردی نیز در پیوند با ساختار سرخه- سرخه حصار مشاهده شده است. تنوع و آشفتگی ساز و کارها در این محدوده و به ویژه در جنوبسه گانه گسل های مشا- شمال تهران( شرق شهر تهران بزرگ) به گره تکتونیکی می ماند و دارای پیچیدگی های لرزه زمین ساختی کمتر شناخته شده می باشد.
– راستای تنشهای اصلی زمین ساختی بر اساس اطلاعات مربوط به راستای محورهای زلزله شناختی و برای N بدست آمد. این راستا برای تنشفشاری ۴۰ (β و T ،P) ساز و کارهای کانونی زمین لرزه ها برآورد شده است. N راستای تنشکششی ۱۳۰ – با توجه به شواهد متقن زلزله شناسی و مدل های ارائه شده، ضخامتی حدود ۲۰ کیلومتر برای لایه لرزه زا در ژرفای بیشاز ۳ تا کمتر از ۲۵ کیلومتر منظور شده است. تغییر در هندسه ساختاری به عنوانعامل اصلی در تعیین و تغییر ساز و کارهای کانونی رویدادها روی گسل مشا در رژیم ترافشاری البرز مرکزی ارزیابی گردیده است. در این پژوهشعلاوه بر اینکه به مستندات زلزله شناسی روند لرزه خیز جاجرود- پردیس- آبسرد پی ۵۲ روی روند مشا در محدوده دریاچه / ۵۲ تا ۳۵ / برده شد، به آرامشنسبی لرزه ای در طول جغرافیایی ۱۵ تار و در بین گسله های دریاچه ساهون در شمال و گسله آیینه ورزان در جنوبمشا نیز توجه شده است.بخشی از یافته های این پژوهشبه عنوان شواهد لرزه شناسی به تأیید آن قسمتاز مطالعه آلن وهمکاران( ۲۰۰۳ ) که دریاچه تار را جدایشکششی کوچک ۳ دانسته، کمک می کند.
لرزه خیزی و لرزه زمینساخت لبه جنوبی البرز مرکزی/عباسی امین
/توسط Arash Eslamiمنطقه البرز در شمال سرزمین ایران، کمربند کوه زایی فعال با درازای تقریبی ۶۰۰ کیلومتر از کوه های تالشدر غرب تا کپه داغ در شرق، دارای پهنای بین ۶۰ تا ۱۲۰ کیلومتر و در حاشیه جنوبی حوضه خزرجنوبی قرار گرفته است. فشردگی البرز در پهنه هم گرایی عربی- اوراسیا ۱ و در بین صفحه کوچکایران مرکزی از جنوبو صفحه اوراسیا از شمال، سببجنبشهای کنونی در این منطقه گردیده است. لرزه خیزی و وجود ساختارهای گسلی پیرامون تهران بزرگ، اهمیت فوق العاده و انگیزه توجه به پژوهشهای زمین لرزه ای به منظور کاهشو یا کنترل تلفات انسانی و خسارات زیان بار این پدیده میباشد. منطقه پیرامون گسل مشا و شرق تهران از مراکز تجمع زمین لرزه های دستگاهی اخیر می باشد. بنابرضرورت توسعه دانشزمین لرزه و شناختویژگی های آن در این منطقه، لرزه خیزی و لرزه زمین ساخت پهنه خاوری دامنه جنوبی البرز مرکزی شامل گستره در برگیرنده شهر تهران تا شرق فیروزکوه، شمال ایوانکی تا دامنه جنوبی آتشفشان دماوند مورد بحثو بررسی قرارگرفته است.روشکار ثبتو پردازش زمین لرزه ها در یکشبکه لرزه نگاری متراکم محلی نصبشده موقت شامل ۴۸ ایستگاه، جمع آوری و پردازشداده های بیشاز ۳۰ ایستگاه لرزه نگاری دائمی موجود در منطقه به مدت ۴ تا ۶ ماه از اواخر خرداد تا آبان ماه سال ۱۳۸۵ (ژوئن تا نوامبر ۲۰۰۶ میلادی) بوده است.با تعیین محل دقیق ۵۵۳ خرد زمین لرزه ثبتشده در دسته داده های قابل اعتماد و دارای خطای مکان یابی رو مرکز و کانون ۲ تا کمتر از ۳ کیلومتر، مدل ساختار سرعتی پوسته بالایی به روشبرگردان یک بعدی داده های مربوط به زمان رسید امواج پوسته ای بدستآمد. محیط لرزه ای گسل های مشا، آیینه ورزان، پارچین، سرخه و لرزه خیزی ساختارهای آنتی البرز بررسی شد. ۴۶ ساز و کار کانونی با کیفیت برای رویدادهای دارای بیشاز ۸ پلاریته محاسبه و مقاطع لرزه ای با دقتدر تعیین (B و A) بسیار بالا و بالامحل و خطای عمق حدود ۲ کیلومتر با روشتعیین مکان تفاوتدوگانه ترسیم گردید. بررسی هندسه ساختارها نشان داد که شیب گسل های فعال به طور عمده به سمتشمال و در طول جغرافیایی عمود بر روند کلی ساختارها از شمال به جنوب، از شیباین گسل ها کاسته می شود. رژیم لرزه زمین ساختی منطقه و مکانیسم گسلشسازگار با الگوی ترافشاری ۲ به همراه تقسیم شدگی محلی لغزشتفسیر گردید.۶/۱ ،۵/۸ ،۵/۴ و P – ساختمان پوسته بالایی در ۴ لایه به ضخامت ۹ ،۴ ،۳ و ۸ کیلومتر و سرعت موج۶/۲۵ کیلومتر بر ثانیه به ترتیببرای این لایه ها از سطح تا عمق پوسته بدستآمد. جنساین لایه ها باتوجه به سرعتموج و شواهد زمین شناحتی در مورد لایه اول و دوم به لایه های رسوبی و در مورد لایه مربوط می باشد. (Upper Crystalline Crust) های سوم و چهارم به پوسته بلورین بالایی۱ – Arabic- Eurasia Collision Zone 2 – Transpression- با طراحی و نصب ایستگاه های لرزه نگاری متراکم، پوششمناسبرویدادها و دقتدر تعیین رومرکز و کانون آنها به کمتر از ۲ کیلومتر قدرت تفکیکرسید و با این توانایی لرزه خیزی ساختارهای فعال مشخصو پیوند آنها در سطح و عمق با زمین لرزه های کوچکمنطقه برقرار شده است. – مکانیسم گسلشروند لرزه خیز مشا با ساز و کارهای کانونی رویدادهای دارای کیفیت بسیارتعیین و مشخصشد که این گسل روی قطعه مستقیم خاوری- باختری دارای مکانیسم (A خوب(کلاس های متفاوت و دارای شیب حدود بیشاز ۶۰ درجه به سمتشمال می باشد و درهمه جا جابجایی امتداد لغزچپ گرد را حفظ نموده است. در انتهای غربی این شاخه، مکانیسم فشاری دارای چیرگی و به سمت انتهای شرقی این بخش، گاهی با مؤلفه های کوچکی از کششهمراه شده است. همچنین لرزه خیزی پیراون نزدیکروند مشا در مقایسه با سایر ساختارهای لرزه ای، تهدید کننده ارزیابی گردیده است. – ساختارهای فعالی در آنتی البرز وجود دارند که ساز و کارهای متفاوتی از فشاری، امتداد لغز و کششی نشان داده اند. همراهی مؤلفه های کششی با تعداد زیادی از آنها مشاهده می شود که از نظر شواهدزمین ساختی روی روندهای کوتاه(کمتر از ۲۰ کیلومتر) قرار دارند. این روندها در مقاطع لرزه ای آشکار و قابل پیگیری نیستند. به خط شدگی خوبی از رویدادهای با کیفیت خوب روی روند جاجرود- پردیس- آبسرد و در مواردی نیز در پیوند با ساختار سرخه- سرخه حصار مشاهده شده است. تنوع و آشفتگی ساز و کارها در این محدوده و به ویژه در جنوبسه گانه گسل های مشا- شمال تهران( شرق شهر تهران بزرگ) به گره تکتونیکی می ماند و دارای پیچیدگی های لرزه زمین ساختی کمتر شناخته شده می باشد.
– راستای تنشهای اصلی زمین ساختی بر اساس اطلاعات مربوط به راستای محورهای زلزله شناختی و برای N بدست آمد. این راستا برای تنشفشاری ۴۰ (β و T ،P) ساز و کارهای کانونی زمین لرزه ها برآورد شده است. N راستای تنشکششی ۱۳۰ – با توجه به شواهد متقن زلزله شناسی و مدل های ارائه شده، ضخامتی حدود ۲۰ کیلومتر برای لایه لرزه زا در ژرفای بیشاز ۳ تا کمتر از ۲۵ کیلومتر منظور شده است. تغییر در هندسه ساختاری به عنوانعامل اصلی در تعیین و تغییر ساز و کارهای کانونی رویدادها روی گسل مشا در رژیم ترافشاری البرز مرکزی ارزیابی گردیده است. در این پژوهشعلاوه بر اینکه به مستندات زلزله شناسی روند لرزه خیز جاجرود- پردیس- آبسرد پی ۵۲ روی روند مشا در محدوده دریاچه / ۵۲ تا ۳۵ / برده شد، به آرامشنسبی لرزه ای در طول جغرافیایی ۱۵ تار و در بین گسله های دریاچه ساهون در شمال و گسله آیینه ورزان در جنوبمشا نیز توجه شده است.بخشی از یافته های این پژوهشبه عنوان شواهد لرزه شناسی به تأیید آن قسمتاز مطالعه آلن وهمکاران( ۲۰۰۳ ) که دریاچه تار را جدایشکششی کوچک ۳ دانسته، کمک می کند.