در طی یکی دو روز اخیر، شایعه ای مبنی بر احتمال وقوع زمین لرزه در تهران قوت گرفته و موجبات نگرانی عده زیادی را فراهم آورده است. همانطور که بارها در موارد مشابه اطلاع رسانی لازم توسط این پژوهشگاه صورت پذیرفته، مجدداً یادآور میگردد که بر اساس دانش کنونی پیش بینی زمانی وقوع زمین لرزه امکانپذیر نیست.

بدلیل پیچیدگی زیاد پدیده زمین لرزه، تاثیر عوامل بسیار زیاد و غیر قابل اندازه گیری در ایجاد آن، و از همه مهمتر رفتار متفاوت زمین قبل از وقوع زمین لرزه های مختلف، حتی در مواردی که در یک منطقه و روی یک گسل واحد تکرار می شوند، بشر تاکنون موفق به پیش بینی موفقیت آمیز زمان وقوع زمین لرزه با ضریب اطمینان بالا نشده است. در دو سه دهه اخیر، با درک و شناخت بعضی عواملی که قبل از وقوع زمین لرزه روی می دهند (پیش نشانگرها)، تلاش های زیادی برای پیش بینی زمین لرزه بر اساس پیش نشانگرهای مشاهده ای صورت گرفته که تقریباً در هیچ موردی و در هیچ نقطه جهان، پیش بینی کوتاه مدت زمین لرزه، یعنی اعلام وقوع زمین لرزه ساعاتی یا چند روز تا چند هفته قبل از وقوع آن، موفقیت آمیز نبوده است.

متاسفانه عده ای مشاهده پیش نشانگرها را به وقوع قریب الوقوع آن نسبت داده و اقدام به پیش بینی زمین لرزه می کنند که مبنای علمی و منطقی ندارد. تعداد مواردی که پیش نشانگرهای زمین لرزه بخوبی بر وجود آنومالی های قابل توجه دلالت داشته ولیکن زمین لرزه ای اتفاق نیفتاده است، بسیار زیادند. چه بسیار زمین لرزه های بزرگی که بدون داشتن هر گونه پیش نشانگر مشخصی روی داده اند! در هر حال، حتی اگر بتوان چندین پیش نشانگر را هم بطور همزمان مورد پایش قرار داد و در هریک آنومالی هائی را دید، باز هم آنچه غیر قابل تعیین است، زمان وقوع زمین لرزه بر پایه مشاهده چنین پیش نشانگر هائی است. حقیقت آن است که بر پایه مشاهده آنومالی در یک پیش نشانگر خاص، حتی با فرض صحیح بودن تاثیر چنین پیش نشانگری در ایجاد زمین لرزه و صحت روش محاسبه آن، که البته خود جای تردید و بحث فراوان دارد، پیش بینی صورت گرفته برای شهر تهران، هیچ گونه وجاهت و توجیه علمی ندارد و لذا نمی تواند از صحت لازم برخوردار باشد.

مشاهدات و بررسی های صورت گرفته توسط این پژوهشگاه نیز، هیچگونه تغییر غیر عادی در وضعیت و آهنگ لرزه خیزی در گستره شهر تهران و یا گسل های اطراف آنرا در روز های اخیر نشان نمی دهد. پر واضح است که بر اساس مطالعات لرزه خیزی، لرزه زمین ساخت و تحلیل خطر زمین لرزه، همانطور که بارها نیز اعلام شده است، خطر وقوع زمین لرزه در گستره شهر تهران بالاست و مردم و به ویژه مسئولین همواره باید آمادگی لازم برای مواجه با چنین پدیده طبیعی را داشته باشند. همانگونه که اعلام و پیش بینی وقوع زمانی زمین لرزه در شهر تهران مبنای علمی ندارد، اظهار نظر قطعی در خصوص عدم وقوع زمین لرزه در تهران نیز به همین اندازه غیر علمی است. واقعیت امر، قرار داشتن شهر تهران در زونی لرزه خیز با پتانسیل بالای وقوع زمین لرزه است که هر لحظه امکان رویداد زمین لرزه ای متوسط تا بزرگ در آن وجود دارد. بنابراین چاره ای جز پذیرش آن و مهیا کردن خود برای مواجه با این پدیده طبیعی با بهبود کیفیت ساختمان ها، رعایت اصول و مقررات در ساخت و ساز پایدار و مقاوم در برابر زلزله، آموزش اصول پیشگیری و آمادگی جهت افزایش ایمنی بهنگام وقوع زمین لرزه، توسعه مراکز نجات و امداد و کسب آمادگیها و ظرفیتهای لازم برای مقابله و مدیریت بحران نداریم و بایستی راهبرد اساسی کشور در همین راستا تعریف و مبنای عمل قرار گیرد.