پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در آیینه زمان

روند شکل گیری، فعالیت کنونی و چشم انداز آتی پژوهشگاه
استقرار ایران زمین در میان دو صفحه اروپا آسیا و عربستان، تجربه زلزله های شدید در طول تاریخ، وقوع زلزله های شدید در دهه های اخیر و خسارت های انسانی-اجتماعی و اقتصادی ناشی از آنها بیانگر لرزه خیزی زیاد و آسیب پذیری شدید کشور در برابر زلزله است. متاسفانه در پی بعضی از این حوادث طبیعی ناگوار اسناد و بناهای بسیار با ارزش ناریخ فرهنگ باستانی ایرانی نیز با خاک یکسان شده است. تمامی حقایق فوق حاکی از لزوم تمرکز بر روی یافتن راه حلی برای جلوگیری و کاهش این اثرات می باشد.
در حال حاضر پژوهشگاه از سه معاونت “فناوری”، “پژوهشی و تحصیلات تکمیلی”، “اداری، مالی و توسعه منابع” و چهار پژوهشکده “زلزله شناسی”، “مهندسی سازه”، “مهندسی ژئوتکنیک” و “مدیریت خطرپذیری و بحران”، تشکیل شده است. همچنین “مرکز ملی شبکه لرزه نگاری باندپهن کشور” با ایستگاه لرزه نگاری مستقر در نقاط مختلف کشور نیز از جمله بخش های دیگر و تازه تاسیس پژوهشگاه می باشند.

• پیشینه تاسیس

با توجه به آسیب پذیری و واقعیت لرزه خیز بودن کشور، بر اساس پیشنهاد سازمان یونسکو و تصویب دولت، مؤسسه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با مجوز شورای گسترش آموزش عالی در آذرماه ۱۳۶۸ تأسیس شد. این مؤسسه در پاییز ۱۳۷۸ بر اساس مصوبه چهارصد و هشتمین جلسه شورای گسترش آموزش عالی به پژوهشگاه ارتقاء یافت و در مردادماه ۱۳۸۰ اساسنامه جدید پژوهشگاه تصویب شد. تشکیلات جدید پژوهشگاه نیز در ۲۲ شهریورماه ۱۳۸۶ به تصویب هیأت امنای پژوهشگاه رسید و از طرف وزیر علوم، تحقیقات و فنّاوری برای اجرا ابلاغ گردید.

• دستاوردها ی پژوهشگاه

انجام پروژه های پژوهشی و پروژه های ارتباط با صنعت، مقاله های علمی-پژوهشی و ISI، مقاله علمی-ترویجی و ارایه بیش از یک هزار مقاله در کنفرانس های داخلی و خارجی، تربیت دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا، برگزاری سالانه مانورهای زلزله و ایمنی در مدارس و مهدکودک های سراسر کشور، بخشی از دستاوردهای پژوهشگاه طی بیست سال فعالیت می باشد.

• چشم انداز آتی پژوهشگاه

در طرح تدوین برنامه استراتژیک پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و در بیانیه چشم انداز آن، مقرر است پژوهشگاه در افق این چشم انداز (۱۳۹۲) تبدیل به پیشرفته ترین مرکز آموزشی، پژوهشی و کاربردی مهندسی زلزله و زلزله شناسی منطقه آسیای جنوب غربی و مرکز اصلی تحقیقاتی پشتیبان سیاست های کلان کشور در خصوص زلزله و زلزله شناسی گردد. همچنین ماموریت اصلی پژوهشگاه، پشتیبانی علمی و عملی از کاهش خطرپذیری در برابر زلزله و گسترش فرهنگ ایمنی در برابر زلزله در کشور و منطقه از طریق پژوهش، آموزش و ارائه خدمات مهندسی، مشاوره ای و کاربردی در کلیه زمینه های مرتبط با زلزله شناسی، مهندسی زلزله، بحران های ناشی از زلزله و فناوری های مرتبط با زمینه های فوق می باشد؛ که میزان فعالیت های پژوهشی و آموزشی، نوآوری و تجاری سازی فناوری، بهره وری، خدمات ملی، نیروی انسانی کارآمد و متخصص، فضا و تجهیزات مناسب پژوهشی و آموزشی عوامل کلیدی موفقیت در دستیابی به ماموریت های پژوهشگاه می باشند.
طبق این سند، شناخت بهتر و دقیق تر چشمه های لرزه ای (گسل ها)، پوسته ایران زمین، لرزه خیزی، خطر زمین لرزه، پهنه بندی در ایران، فرابینی و شناخت بهتر فعالیت های لرزه ای ایران و منطقه، ایمن سازی مستحدثات، کاهش ریسک زلزله و آسیب پذیری کل کشور، ارتقای آمادگی مردم و مسوولان در برابر بحران های ناشی از زلزله، انتقال و توسعه فناوری های نو برای پشتیبانی کاربردی و پژوهشی مرتبط با زلزله شناسی و مهندسی زلزله ایران، ارتقای سطح دانش تخصصی و عمومی در زمینه زلزله شناسی، مهندسی زلزله، نوآوری و تجاری سازی دستاوردهای تحقیقاتی و کاربردی، افزایش همکاری های بین المللی در کلیه زمینه های مرتبط به خصوص کشورهای آسیای جنوب غربی و مدیریت بهینه پژوهشگاه از جمله اهداف سازمانی ترسیم شده و وظیفه گرایی، پاسخگویی، تغییر نگرش های سنتی، احترام متقابل، یکپارچگی و همدلی، ایجاد انگیزه و وفاداری نیز ارزش ها و باورهایی هستند که پژوهشگاه در راستای چشم انداز تدوین شده و برای نیل به اهداف سازمانی خود باید آنها را در سرلوحه فعالیت های خود قرار دهد.

ساختمان پژوهشگاه از گذشته تا آینده

عکس های ذیل سیر تحول و تطور فضای مکانی و ساختمان پژوهشگاه را از بدو تاسیس تا کنون نشان می دهد؛ .

build1

build2

نقشه ذیل مربوط به طرح راه اندازی آزمایشگاه های پیشرفته سازه و ژئوتکنیک پژوهشگاه واقع در سوهانک می باشد.

build3

build4

روند پیشرفت تحقیقات زلزله و پیشرو بودن پژوهشگاه دراین امر از یک سو و گسترش کمی و کیفی پژوهشگاه از سویی دیگر لزوم گسترش فضاهای آزمایشگاهی و پژوهشی را ایجاب می­نماید؛ لذا طرح ایجاد آزمایشگاه پیشرفته مهندسی زلزله در دستور کار پژوهشگاه قرار گرفته است.

ضرورت احداث آزمایشگاه پیشرفته پژوهشگاه، در طول اواخر سال­های هفتاد و برآن اساس نیازهای وقت مورد بررسی­های اولیه قرار گرفته است. که با گسترش امور تحقیقاتی و افزایش اعضای هیات علمی و کارشناسی برای افق برنامه تا سال ۱۴۰۰ ،لازم بود که مورد بازنگری قرار گیرد.

بدون شک این تلاش پسندیده پژوهشگاه مستلزم آن است که امکانات جنبی (اتاق مطالعه برای دانشجویان، فضاهای کتابخانه ای و آزمایشگاهی، و …) بیشتری در پژوهشگاه فراهم آید.

در طرح توسعه کمی و کیفی پژوهشگاه که در تاریخ ۱۳ اردیبهشت سال ۱۳۸۵ به تصویب هیات امنای محترم پژوهشگاه رسیده است؛ به صورت عمده فضاهای آزمایشگاه­های سازه و ژئوتکنیک مدنظر قرار گرفته و طرح افزایش کادر هیات علمی و کارشناسان پژوهشگاه و فضاهای پژوهشی لازمه در آن دیده نشده بود. این در حالیست که در حال حاضر در طرح جدیدی که برای پروژه آزمایشگاه پیشرفته مهندسی زلزله پژوهشگاه مد نظر قرار گرفته است، علاوه بر تامین فضاهای آزمایشگاهی و افزایش فضاهای تحقیقاتی و کادر آزمایشگاه­ها؛ برای توسعه آتی طرح و همچنین تامین فضاهای پژوهشی لازمه در طرح توسعه پژوهشگاه، سطح فضاهای پژوهشی مورد نیاز در طرح اضافه شده است.