هندسه، ساز و کار و جنبشهای نو زمین ساختی گسله‌های پیشوا-کوه سرخ (جنوب شرقی تهران)

هندسه، ساز و کار و جنبشهای نو زمین ساختی گسله‌های پیشوا-کوه سرخ (جنوب شرقی تهران)
محمد رضا عباسی

چکیده
چین‌خوردگی گستره کوه سرخ سامانه‌ای از نهشته‌های نئوژن است که در ارتباط با گسل شکل گرفته است. این
چین‌خوردگی در جنوبی‌ترین بخش کوهپایه البرز، آخرین مرز گسلهای جبهه کوهستان را تشکیل می‌دهد. در این پژوهش، با تحلیل‌های مورفوتکتونیکی، نقشه‌های دقیق زمین‌شناسی (عکسهای هوایی ۱:۵۰۰۰۰) و بازدیدهای میدانی، نقشه‌های
زمین‌شناسی کواترنری با شناخت سطوح ژئومورفیک تهیه شد. با استفاده از این اطلاعات، سن‌های نسبی به یاری سطوح ژئومورفیک به شناسایی آهنگ جابه‌جایی گسل پیشوا به اندازه ۱ تا ۲ میلیمتر در سال منجر شد. از این رو‌، می‌توان گسل پیشوا را بخشی از گسل جبهه کوهستان با توان لرزه‌خیزی دانست. این گسل با شیب به سوی شمال یک راندگی است که با یک مؤلفه افقی کوچک چپگرد همراه است. با توجّه به فاصله این گسل از شهر تهران (۷۰ کیلومتری جنوب شرقی تهران) می‌توان آن را از چشمه‌های لرزه‌ای دانست که در گذشته مسبب زمین‌لرزه و در آینده نیز خطرآفرین خواهد بود.
وضعیت جهت تنش کنونی به کمک صفحه‌های گسلی و خش‌لغزهای مرتبط با آنها در نهشته‌های نئوژن و کواترنر
اندازه‌گیری و به روش برگشتی تعیین شد. جهت تنش به دست آمده برابر با E5±۳۵N به دست آمد که در یک رژیم
زمین‌ساختی فشاری کارسازی می‌کند.

واژههای کلیدی
مورفوتکتونیک، نئوتکتونیک، الگوی آبراهه‌ها، بادزنهای آبرفتی، تنش، زمین‌ریختهای تکتونیکی، پرتگاه گ