تأثیر ترک خوردگی بر روی رفتار دینامیکی سدهای بتنی
اصغر وطنی اسکویی
بتن ماده ای ترد با شکل پذیری اندک می باشد. از این رو، سدهای بتنی را با صرفنظر از مقاومت کششی اکثراً بر مبنای مقاومت فشاری بتن طراحی و تحلیل می کنند؛ ولی به دلیل آنکه در هنگام وقوع زمین‌لرزه‌های بزرگ اکثر تنشهای کششی ایجاد شده در بعضی قسمتهای سدهای بتنی بیشتر از مقدار تحمل تنشهای کششی بتن می گردد، در نتیجه در سد ترک خوردگی ایجاد خواهد شد. این مسأله در زلزله‌های به وقوع پیوسته، در قسمت تاج و پاشنه سد اتفاق افتاده است. در سدهای ترک خوردهء معروف (کوینا، سفیدرود و …) ترک خوردگی مهم در نیمه بالای سد اتفاق افتاده و پهنای سد را طی نموده است.
در این مقاله، تأثیر ترک خوردگی بر روی رفتار دینامیکی سد بررسی و برای تعیین مدهای ارتعاشی آن بعد از ترک خوردگی، از روش انتقال استفاده گردیده است. در تحلیلهای عددی، رفتار سد بتنی وزنی پاین فلت (Pine Flat) قبل و بعد از ترک خوردگی مقایسه گردیده و نقش کاهش صلبیت سد در حرکت ارتعاشی آن نشان داده شده است.
ارزیابی آسیب‌پذیری لرزهای ساختمانهای بتنی مسلح متشکل از قاب دیوار برشی با استفاده از برنامهء IDARC
نقدعلی حسین زاده، فریبرز ناطقی الهی
مقررات آیین نامه‌های طرح لرزه ای عموماً با در نظر گرفتن سه حالت حدی: سرویس دهی، کنترل خسارت و نهایی وضع گردیده اند که مبتنی بر دو پارامتر اساسی مقاومت و شکل پذیری هستند.
اگرچه ضوابط مقاومت تعریف مشخص دارد، ولی ضوابط مرتبط با شکل پذیری که مهمترین پارامتر در آسیب‌پذیری لرزه ای محسوب می شود هنوز بخوبی روشن نشده است. شکل پذیری در واقع بیانگر قابلیت تغییرشکل غیرارتجاعی یک عضو یا یک سازه می باشد که اساساً به مشخصات مکانیکی مصالح بتنی و فلزی و هندسه سازه مرتبط می شود.
در این مقاله، ابتدا رفتار غیرخطی بتن و آرماتور فلزی، رفتار هیسترتیک اعضای بتنی مسلح (تیرها، ستونها و اتصالات) و پارامترهای مؤثر بر آنها مورد بررسی قرار می گیرد. سپس ضمن اشاره به جنبه‌های مهم در مدلسازی رفتار غیرارتجاعی سازه‌های بتنی مسلح، نحوه مدلسازی غیرخطی اعضای سازه ای بیان می شود. همچنین مدلسازی رفتار هیسترتیک اعضا با استفاده از مدل سه پارامتری (کاهش مقاومت، کاهش سختی، باریک شدگی) و نحوه محاسبهء ضریب خسارت پیشنهاد شده توسط پارک ذکر می شود. در نهایت یک ساختمان بتنی مسلح هفت طبقه با دیوار برشی توسط برنامه IDARC مدلسازی و نتایج تحلیل استاتیکی غیرخطی، تحلیل دینامیکی غیرخطی و تحلیل خسارت ارائه میگردد.
فنون مقاوم سازی پلهای بزرگراهی
حبیب برجیان
پلها که پرهزینه ترین بخش راهسازی را تشکیل می دهند، به علت ظرافت سازه ای، آسیب پذیرترین عناصر شبکهء ترابری زمینی در برابر زلزله اند؛ بنابراین، مقاوم سازی آنها را در مقایسه با گزینهء تعویض و نوسازی عموماً ترجیح می دهند. انهدام تعداد زیادی پل بزرگراهی در زلزله‌های اخیر کالیفرنیا و ژاپن مسؤولان کشورهای لرزه خیز را متوجه اهمیت مقاوم سازی پلهای موجود کرد. بدین لحاظ فنون طرح و اجرای عملیات مقاوم سازی لرزه ای پلها با شتابی تصاعدی رو به فزونی دارد. کسب آگاهی از روشهای ممکن و فن آوری موجود بویژه در مرحله اول پروژه‌های طراحی، که کمتر به محاسبه و بیشتر به طرحهای کلی متکی است، سودمند خواهد بود
مقاوم سازی لرزه ای معمولاً بر عنصری خاص در پل اعمال می شود. مثلاً پی، پایهء کناری، درز انبساط، ستون، سرستون و روسازه هر یک ممکن است موضوع مقاوم سازی قرار گیرند. برای پلهای نوع A و B در طبقه بندی آیین نامهء اشتو [۱] فنون مقاوم سازی ساده ای معمول است که در مأخذ [۲] به شرح آمده است؛ اما پلهای نوع C و D محتاج طراحی مفصل تری است. اگرچه در حال حاضر دانش و فن مقاوم سازی پلها در مراحل ابتدایی است؛ اما، روز به روز بر روشهای جدید مقاوم سازی افزوده می شود. با افزایش موارد و تنوع طرحهای مقاوم سازی، ارزیابی هزینهء طرحهای مقاوم سازی پلها دقیق تر و واقع بینانه تر می شوند. در این نوشتار چند روش مرسوم و آزموده شدهء مقاومسازی پلها ارائه می گردد.
نگرشی بر زمین‌لرزه ۲۰ اردیبهشت ۱۳۷۶ اردکول و پس لرزه‌های آن
امیرمنصور فرهبد، فرزام یمینی فرد
در این مقاله با تکیه بر اطلاعات جمع آوری شده به کمک شبکه لرزه نگاری موقت مؤسسه، که از تاریخ ۲۲ اردیبهشت تا ۱۳ تیر ۱۳۷۶ در منطقهء زلزله زده قائن نصب گردیده بود، به بررسی واقعیتهای مرتبط با این پدیده طبیعی پرداخته شده است. در این راستا، پس از تعیین رابطهء بزرگای محلی بر اساس مدت دوام و فاصله ایستگاه از رومرکز پس لرزه‌ها برای منطقه مذکور و تعیین محل پس لرزه‌هایی که توسط سه ایستگاه یا بیشتر به ثبت رسیده بودند، مشخص گردید که در واقع دو بخش فعالیت لرزه ای در امتداد گسل کریزان (آبیز) وجود دارد. در بخش شمالی که زمین‌لرزه اصلی و بزرگترین پس لرزه به وقوع پیوسته شاهد آغاز فعالیت لرزه ای بودیم و اکثر پس لرزه‌های با گشتاور لرزه ای و انرژی بالا در این ناحیه روی دادند، در حالی که، بخش جنوبی نمایانگر مهاجرت پس لرزه‌ها و ادامه روند گسلش می باشد.
معرفی لرزه سنجی باند پهن
فرزام یمینی فرد
برای مطالعات ناحیهای ایران از دیدگاه لرزه خیزی، لرزه سنجهای باند پهن Guralp برای نصب در شبکه لرزه نگاری ملی ایران (INSN) انتخاب گردیده است. در این مقاله اصول کار، ویژگیهای لرزه سنجهای باند پهن، تحلیل لرزه سنج باند پهن Guralp، نتایج ارزیابی داده‌های حاصل از ثبت زمین‌لرزه توسط ثبات شش کاناله SSR-1 با مقایسه نگاشتهای حاصل از لرزه سنجهای کوتاه دوره SS-1 و لرزه سنجهای باند پهن Guralp و شبیه سازی خروجی لرزه نگار Wood-Anderson با داده‌های باند پهن Guralp ارائه گردیده است.
برنامه جامع مدیریت بحران: محافظت، امداد، بازسازی و آثار اجتماعی و اداری خطر لرزه ای
یدالله ویسه
نگاهی به سابقه لرزه خیزی کشور مشخص می سازد که اکثر مناطق آن همواره در معرض خطرهای ناشی از زمین‌لرزه‌های مخرب قرار داشته اند؛ بنابراین، محافظت از مردم، سرمایه‌ها، محیط زیست و پیش گیری و مقابله باخطرهای سوانح طبیعی از دیدگاه قانون تهیه و تدوین طرح جامع مدیریت بحران را مطرح میکند.
شناخت اصول و شیوه‌های صحیح مقابله با بحران و تهیه و تدوین برنامهء جامع مقابله با سوانح توسط یک سازمان دفاع مردمی، زمان و میزان تألمات روحی افراد، دورهء بازسازی و آثار مخرب را کاهش می دهد و حتی می تواند به بازسازی همراه با توسعه منجر شود.
در این مقاله ابتدا به تشریح بحران پرداخته شده و به طور مختصر وضع موجود مدیریت بحران در ایران تحلیل گردیده است. سپس، با توجه به نقش و اهمیتی که دولتهای مختلف به مدیریت بحران می دهند راه حلها و وظایف مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت با توجه به اهمیت غیرقابل انکار یک سازمان دفاع مردمی، مدیریت بحران، ریز فعالیتهای مربوط به آن و خط مشی های اجرایی در چهارچوب زمانی و عملیاتی در ابعاد مختلف ارائه گردیده است.
ویدا فلاحی، فرخ پارسی زاده
در تاریخ دهم اسفندماه ۱۳۷۵ زمین‌لرزه ای به بزرگای ۵/۵ در مقیاس امواج پیکری در اردبیل به وقوع پیوست. پس از وقوع این زمین‌لرزه از ساکنان روستاهای زلزلهزده در زمینهء میزان آگاهی آنان از لرزه خیزی منطقه، رفتارهای آنان هنگام وقوع زلزله، نیازهای ضروری آنها پس از وقوع زلزله و مناسبترین روش آموزش نکات ایمنی نظرسنجی به عمل آمد. نتایج این نظرسنجی مبین آن است که عامل جنسایت در انجام اولین اقدام هنگام وقوع زلزله مؤثر بوده، اما در امدادرسانی پس از زلزله تأثیر نداشته است و هر دو جنس در فعالیتهای امدادرسانی مشارکت داشتند. میزان آگاهی مردم از لرزه خیزی منطقه پایین، اما تحصیلات در میزان آگاهی آنان مؤثر بوده است. از نظر نیازها، مسکن در اولویت بوده و اکثریت مردم به ترتیب کلاس، رادیو و تلویزیون را برای آموزش نکات ایمنی پیشنهاد کردند. نتایج این تحقیق بر ضرورت آموزش همگانی نکات ایمنی ساختمانی و غیرساختمانی در مناطق مذکور تأکید می کند.
بررسی مقدماتی بهمن سنگی کوه کی نو- بازفت
حمید پدرام
حدود ساعت ۶ بعداز ظهر ۱۲ فروردین ماه ۱۳۷۷، بخشی از ارتفاعات آهکی کوه کی نو مشرف به رودخانه لبد (Lebd) و روستای آبی کار (آبکا)، در منطقه لبد بازفت چهار محال بختیاری، درگیر لغزش شد. توده سنگ به صورت بهمن سنگی از ارتفاع حدود ۶۰۰ متری (از سطح رودخانه) سقوط و سپس تا ارتفاع حداکثر ۲۵۰ متری از دیوارهء دره روبرو صعود نمود. مصالح رانشی و خرد شده پس از صعود، بر روی سطحی که روستای آبی کار بر آن قرار داشت پخش شده و این روستا را با ۵۵ نفر سکنه، باغات و مزارع کاملاً مدفون ساخت؛ (تصویر ۱).
در زمان بازدید (۵۰ روز پس از حادثه)، فرصت بررسی و مطالعه به قدر کافی حاصل نشد؛ زیرا، جمعیت عزاداران هر روز به محل حادثه آمده و مراسمی غم انگیز را برگزار می کردند و در صدد یافتن روشی برای بیرون آوردن اجساد بستگان خود از زیر توده ضخیم و عظیم خاک و سنگ بودند.
اصول طراحی برای مقاوم سازی تیرهای رابط خمشی
امید ماشینچیان مرادی، فریبرز ناطقی الهی
این مقاله راه حلهای عملی و اصولی برای تعمیر و مقاوم سازی تیرهای خمشی تخریب شده بر اثر زلزله را ارائه می نماید. این راه حلها نتیجه مطالعات عملی و نظری می باشند که در نهمین کنفرانس اروپایی زلزله (مسکو ۱۹۹۰) نیز ارائه شده اند. یکی از این روشها بازگرداندن مقاومت خمشی تیر تخریب شده با تزریق اپوکسی رزین می باشد. روش دیگر استفاده از پوشش بتنی به منظور بازگرداندن مقاومت اولیه و حتی افزایش ظرفیت خمشی مقطع می باشد. انتخاب هر یک از این روشها بر پایهء میزان تخریب و تنشهای غالب بر سازه صورت می گیرد. این نوشتار، چهار روش مختلف برای مقاوم سازی تیرهای خمشی توسط پوشش بتنی با جزئیات مربوط به آن را ارائه می نماید. روشهای مذکور تحت آزمایشهای عملی و نظری قرار گرفته و نتایج خوبی از خود نشان داده اند.
