گزارش مقدماتی زمین‌لرزه ۱۳۸۵/۳/۱۳ باختر جزیره قشم (خلیج فارس)

معرفی رویداد

در ساعت ۴۵: ۱۰ (به وقت محلی) زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ML=5.1 در مقیاس محلی ریشتر در ۴۰ کیلومتری باختر شهر قشم و ۵۳ کیلومتری جنوب باختری بندرعباس به وقوع پیوست (شکل ۱). این رویداد لرزه‌ای در ۱۴ ایستگاه شبکه ملی لرزه‌نگاری باندپهن پژوهشگاه بین‌‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله ثبت شده است (شکل ۲). براساس لرزه‌نگاشت‌های ثبت شده موقعیت مکانی این رویداد در مختصات ۸۷/ ۲۶ درجه عرض شمالی و ۸۷/ ۵۵ درجه طول خاوری است. عمق این زمین‌لرزه ۱۱ کیلومتر محاسبه شده است.

شایان ذکر است زمین‌لرزه‌ای با بزرگی mb=6.0 در ۱۳۸۴/۹/۶ در همین منطقه بوقوع پیوسته است که برای اطلاعات بیشتر لطفاً به آدرس اینترنتی زیر مراجعه فرمائید:
گزارش مقدماتی زمین‌لرزه ۱۳۸۴/۹/۶ جزیره قشم(خلیج فارس)

شکل(۱): کانون زمین‌لرزه ۱۳ خرداد ۱۳۸۵ باختر جزیره قشم (خلیج فارس).

شکل (۲): لرزه‌نگاشتهای زمین‌لرزه ۱ /۵ ریشتری ساعت ۴۵: ۱۰ روز شنبه ۱۳۸۵/۳/۱۳باختر جزیره قشم (خلیج فارس) ثبت شده در شبکه ملی لرزه‌نگاری باند پهن پژوهشگاه

شکل(۳): زمین‌لرزه‌های دستگاهی با بزرگای ۵ و بیشتر از ۵ منطقه عمومی بندرعباس و جزیره قشم (خلیج فارس).

زمین‌شناسی عمومی استان هرمزگان

استان هرمزگان بر اساس تقسیم‌بندی زمین‌شناسی – ساختاری ایران، گستره‌ای است که از شمال به زون ایران مرکزی، از غرب و شمال غرب به واحد ساختاری زاگرس مرتفع، از شرق به واحد ساختاری زاگرس چین خورده و از جنوب شرق به واحد ساختاری مکران و از جنوب به خلیج فارس محدود می‌گردد.

• زون زاگرس
  واحد ساختاری زاگرس یکی از واحدهای اصلی و عمده‌ای است که قسمت عمده استان هرمزگان در این زون واقع شده است. گسل انتقالی قطر -‌ کازرون با عبور از این استان واحد ساختاری زاگرس رورانده را در مجاورت زون زاگرس چین خورده قرار می‌دهد.پی سنگ زاگرس یک کمپلکس متبلور دگرگونی است که به احتمال زیاد از گرانیت، گرانودیوریت، گرانیتوئید، شیست، احتمالا افیولیت، مرمر و رسوبات کمی دگرگون شده تشکیل شده است. سازند نمکی هرمز که در زون ساختاری زاگرس چین خورده رخنمون دارد با سن معادل کامبرین و دارای ترکیب سنگ شناسی نمک، انیدریت، ژیپس، ماسه سنگ قرمز و دولومیت بیشترین ضخامت و رخنمون را در این استان دارد.واحد ساختمانی زاگرس چین‌خورده با پهنای در حدود ۱۵۰ تا ۲۵۰ کیلومتر دارای روند عمومی شمال غرب به جنوب شرق است و در آن رسوبات پالئوزوئیک، مزوزوئیک و ترشیری به طور هم شیب روی هم قرار گرفته‌اند. این واحد ساختمانی طی سه مرحله تکامل یافته است:

  مرحله پلاتفرم: که از اینفرا کامبرین تا تریاس میانی طول کشیده و طی آن رسوباتی مشابه با البرز و ایران مرکزی بر جای گذاشته شده است. در اوایل پرمین زاگرس بوسیله رسوبات تبخیری – قاره‌ای پوشیده شده که بعداً رسوبات آهکی مربوط به دریای کم عمق همراه با شیل و رخساره‌های کولابی تا تریاس میانی در آن رسوب‌گذاری شده است.

  مرحله بزرگ ناودیس (تریاس ـ میوسن): در اواخر تریاس این قسمت از سایر مناطق ایران جدا شد و به صورت حوضه فرورفته‌ای که دائماً در حال نشست بوده است درآمد. جنس این رسوبات کربناته که در آن مارن، ماسه – سنگ و شیل نیز کم و بیش دیده می‌شود. وجود رسوبات تبخیری و برخی از نبودهای چینه‌شناسی کوتاه مدت نشانه‌ای از حرکات قائم (خشکی زایی) در این حوضه رسوبی است. تمام این رسوبات به طور هم‌شیب بر روی رسوبات پالئوزوئیک قرار دارد و هیچ نوع فعالیت ماگماتیسم و دگرگونی طی فاز آلپی در این حوضه مشاهده نمی‌شود.

  مرحله پس از کوهزایی همزمان با ته نشینی کنگلومرای بختیاری طی میو ـپلیوسن، زاگرس و تمام فلات ایران فاز کوهزایی پاسادنین را پشت سر نهاد و چین خوردگی پیدا کرد.

• زون مکران
  زون مکران که در جنوب شرقی استان هرمزگان واقع شده است از غرب به گسل میناب، از جنوب به دریای عمان و از شرق به پاکستان محدود می‌شود. در حد شمالی زون مزبور گسل ها و تراست هایی با روند شرقی – غربی وجود دارند که گسل بشاگرد یکی از مهمترین آنها است. قدیمی‌ترین سنگهای این زون را ملانژهای رنگی تشکیل می‌دهند که به کرتاسه فوقانی – پالئوسن متعلق است. پس از آن ها به رسوبات ضخیم فلیش مانند ائوسن و الیگوسن برمی‌خوریم که تناوبی از شیل، ماسه سنگ و مارن است و روی مخلوط‌های رنگی قرار داشته و ضخامت آنها به ۵۰۰۰ متر می‌رسد. این رسوبات قبل از میوسن دچار چین‌خوردگی شدیدی شده است. در میوسن زون مکران به صورت یک حوضه کم عمق در حال فرونشست عمل کرده و تناوبی از لایه‌های مارنی – شیلی، ماسه سنگ، آهک، مخلوطی از سنگ‌های رسوبی، دگرگونی، سنگ‌های بازیک و گدازه‌های بالشی به صورت آمیزه رنگین رسوبی، لایه‌های آهک ریفی، کنگلومرای هارزبورژیتی و در انتها رسوبات کم عمق دلتایی است.نهشته‌های سطحی پلیو – پلیستوسن بیشتر از کنگلومراهایی تشکیل می‌شود که روی واحدهای قدیمی‌تر را می‌پوشاند. رسوب‌گذاری این نهشته‌ها احتمالا متاثر از آخرین فاز کوهزایی آلپی و شروع حوادث جدید پاسادنین است. از کرتاسه فوقانی تا میوسن زیرین احتمالا در محل مکران فعلی، گودال اقیانوسی وجود داشته که جازموریان فعلی حاشیه قاره‌ای آن به شمار می‌رفته است. زیرا در این زون اولاً ًپوسته اقیانوسی به صورت توده‌های پراکنده وجود دارد و ثانیا در سنگ‌های گنکلومرایی قطعات افیولیت به چشم می‌خورد. بنابر این همانطور که گفته شد احتمالا کف این حوضه از نوع پوسته اقیانوسی است و فلیش‌های مزبور از تخریب پوسته اقیانوسی قدیمی‌تر نتیجه شده‌اند.

  زون مکران به طور کلی فاقد هر نوع فعالیت ماگماتیسم است ولی در شمال این زون یک مجموعه از کوه‌های آتشفشانی بین دو بخش گودال مانند کویر لوت و جازموریان مشاهده می‌گردد. این آتشفشان تقریباً در جهت شرقی غربی بوده و همگی طی پلیو – کواترنر فعال بوده‌اند. بعلاوه از نظر ترکیب شیمیایی اکثر گدازه‌های مذکور در کادر ولکانیسم جزایر قوسی قرار می‌گیرند.