در شامگاه روز ۲۶ آبان ۱۲۷۲، زمین‌لرزه‌ای با بزرگا Ms=7.1 با مختصات رومرکزی ۳۷N و ۵۸٫۴E در جنوب قوچان در استان خراسان رخ داد و به دره پرجمعیت اترک علیا و منطقه تنک جمعیت سرولایت آسیب رساند. شهر قوچان، که پیشتر در سال ۱۸۷۱ میلادی ویران شده و پس از آن دگرباره ساخته شده بود، در اثر این زمین‌لرزه به تمامی ویران شد. همه ساختمان‌های عمومی، ازجمله اداره تلگراف، بازار با ۱۱۰۰ دکانش، بخشی از مسجد و مناره‌های آن، مدرسه، کاروانسرا و کاخ ایلخان فروریخت. همه خانه‌ها و بقایای باروی شهر ویران شد و دست کم ۵۰۰۰ تن در قوچان کشته شدند. گنبد امامزاده سلطان ابراهیم و چند خانه‌ای که پس از زمین‌لرزه ۱۸۷۱ میلادی با مهاربندی چوبی دگرباره ساخته شده بود، تنها سازه‌هایی بودند که برپا ماندند. در شهر و پیرامون آن، مجراهای قنات‌ها ریزش کرد و شکافهایی به ژرفای ۵ تا ۸ متر در زمین پدید آورد که بر میزان ویرانی‌ها افزود. در دره اترک همه روستاهای بین یزدان‌آباد، کلبلاسی، کلوخی و جرتوده تقریباً به‌کلی ویران شد که تلفات آن کشته شدن ۱۰۰۰۰ تن از مردم و از میان رفتن بیش از ۳۰۰۰۰ راس دام برآورد شده است. آسیب‌ها در منطقه کوهستانی کوه محمدبگ و در دهستان سرولایت و در جنوب آن تا چکنه علیا و ساقی‌بگ نیز به همان اندازه شدید بود. شمار کشته‌شدگان در این منطقه مشخص نشد ولی آسیب‌ها چنان سنگین بود که چند روستا و راه‌های مستقیم به سبزوار از طریق چکنه سفلی متروک ماند.

به‌دلیل این زمین‌لرزه بزرگ، نواحی پهناوری در دره اترک به‌شدت ترک و شکاف برداشت و کناره‌های اترک و نیز فرکند (ravine) و آبکند (gully) هایی که در لس (loess) ایجاد شده بود، فروریخت. مناطقی که در آن شکافتگی در اثر زمین‌لرزه مشاهده شد، به‌گونه‌ای بی‌قاعده در طول دره اترک پراکنده بودند. فروریزش نهشته‌های لسی در نزدیکی یوسف‌آباد و اتر‌آباد و درامتداد کناره‌ها و کف دره کوچکی که روانه گرماب با روندی به‌سوی جنوب‌باختری در آن جریان داشته، بسیار جالب‌توجه بوده است، به‌طوری که در آن فروریزش و یک زمین‌لغزش بزرگ در لس، شکاف‌های درازی پدید آورد که به‌طور ناپیوسته به‌طول ۳ کیلومتر امتداد و دربرخی جاها تا بیش‌از ۱ متر ژرفا داشتند.

این زلزله شدید در سراسر ترکمنستان و نیز در تهران، که در فاصله ۶۴۰ کیلومتری منطقه رومرکزی قرار دارد، احساس شد و به‌وسیله لرزه‌نگارهای نامیرای ابتدایی در نیکولایف وپاویا، به فاصله ۳۸۰۰ کیلومتری قوچان و نیز به‌وسیله یک لرزه‌نما در عشق‌آباد ثبت شد. پس‌لرزه‌های این زمین‌لرزه تا حدود ۶ ماه ادامه داشت.

tarikh-zaminlarzeh-ha-Agah-Pub_Page_205 سایر زمین‌لرزه‌های مهم دنیا در این روز:

تاریخ زمان Y X عمق Mw منطقه مرجع
۱۹۲۹/۱۱/۱۷ ۳:۴۳:۱۸ ۶٫۴۸۴ ۱۲۶٫۳۰۱ ۳۵ ۷ Mindanao, Philippines USGS
۱۹۸۴/۱۱/۱۷ ۶:۴۹:۳۰ ۰٫۱۹۷ ۹۸٫۰۲۷ ۳۳ ۷٫۱ Nias region, Indonesia USGS
۱۹۸۵/۱۱/۱۷ ۹:۴۰:۲۱ -۱٫۶۳۹ ۱۳۴٫۹۱۱ ۱۰ ۷٫۱ near the north coast of Papua, Indonesia USGS
۲۰۰۲/۱۱/۱۷ ۴:۵۳:۵۴ ۴۷٫۸۲۴ ۱۴۶٫۲۰۹ ۴۵۹٫۱ ۷٫۳ northwest of the Kuril Islands USGS